T/m 14 januari is in Museum Van Loon in Amsterdam de tentoonstelling ‘Dineren aan de gracht’ te zien. Afgelopen donderdag werd de tentoonstelling geopend en AiN kreeg een exclusieve preview onder begeleiding van Willem te Slaa, conservator Museum Van Loon, en culinair publiciste Janny van der Heijden, die in de afgelopen jaren charmant schitterde als jurylid in het programma ‘Heel Holland Bakt’.
In de eetkamer van Museum Van Loon staat de eettafel gedekt voor 16 personen met een zes meter lang tafelkleed en servetten van linnen damast, dat geborduurd is met het monogram WvL (jonkheer Willem Hendrik van Loon 1855-1935), met daarboven de jonkherenkroon met vijf parels. Het servies is van Limoges porselein met daarop het familiewapen en dateert uit 1854. De glazen van Baccarat kristal zijn eveneens getooid met het monogram HvL. Conservator Willem te Slaa vertelde hier het verhaal van jonkheer Willem van Loon (1794-1847), die het familiefortuin moest herstellen door naar Indië te gaan, maar uiteindelijk de schatrijke Anna Louisa Agatha van Winter (1793-1877) huwde. Als bonus won hij ook nog eens 100.000 gulden in de Staatsloterij, waarvoor hij zich een zilveren servies aanschafte, dat naar verluidt het grootste zilveren servies was dat destijds voor een particulier in Amsterdam werd gemaakt. Bij de recent op een veiling teruggekochte zilveren kastanjevazen, uit oorspronkelijk Van Loon familiebezit, vertelde Janny van der Heijden hoe zij een oud recept van gekonfijte kastanjes had uitgeprobeerd, waarbij de kastanjes zes dagen gemarineerd moesten worden. Helaas vond haar hulp het een vies goedje en gooide het weg, zodat zij opnieuw kon beginnen.
In de keuken wordt het verhaal ‘downstairs’ in beeld gebracht. Dineren op stand was alleen mogelijk met de inzet van veel personeel, waarbij (goeduitziende!) knechten een statussymbool waren. Van het vele personeel dat eens in dienst was van de familie Van Loon, bleven uiteindelijk de kokkin Leida, de knecht Gerrit en de butler Theo over. Van kokkin Leida worden de handgeschreven recepten getoond. Janny van der Heijden vertelde hierbij hoe dames onderling elkaar succesvolle recepten toestuurden, soms zelfs kort voor een diner, met daarbij de toevoeging: ‘Ik hoop dat het je nog op tijd bereikt!’ Opmerkelijk noemde zij de grote hoeveelheid ingrediënten die nodig was voor op het oog simpele gerechten. Wie zou tegenwoordig nog vermoeden dat een ragout, met de eenvoudige naam Witte ragout, niet alleen een hele kip, maar ook kalfsvlees, zwezerik, morilles, hanenkam (een paddenstoelsoort) en gehaktballetjes bevatte?
In de Drakensteyn kamer van Museum Van Loon komt mevrouw Van Loon née Labouchere, de oud-grootmeesteres van H.M. Koningin Beatrix en Z.M. Koning Willem-Alexander, in een filmpje aan het woord, die de kijker vertelt en laat zien hoe zij de tafel dekt. Hierbij merkt zij op: “Iedere familie heeft zijn eigen gewoonten.” Mocht een gast onverhoopt iets laten vallen, dan ligt er altijd op een zijtafel een schoon couvert klaar. In haar functie als grootmeesteres ontving zij vele illustere gasten in Museum Van Loon, waaronder de Japanse Kroonprins. De traditie van het ontvangen van belangrijke gasten wordt nog steeds voortgezet en op 28 september jl. was President Barack Obama hier te gast aan tafel en werd welkom geheten door jonkvrouwe Philippa van Loon en Gijs Schunselaar, directeur Museum Van Loon. In het koetshuis zijn de foto’s hiervan te zien.
Wat de tentoonstelling zeer aantrekkelijk maakt, zijn niet alleen de rijk gedekte tafels, maar ook het verhaal dat ‘downstairs’ zichtbaar is gemaakt. Daarnaast is er een geweldig boek bij de tentoonstelling verschenen, waarin conservator Willem te Slaa de lezer meeneemt in het verhaal van het dineren door de eeuwen heen, waarbij de geschiedenis van de familie Van Loon en hun diners op smakelijke wijze verteld worden. In het tweede deel zijn dertig recepten te vinden, die sinds 1900 in de familie Van Loon bewaard zijn gebleven. Janny van der Heijden heeft ze speciaal voor deze tentoonstelling herschreven, zodat wij ze nu thuis kunnen uitproberen en ons even gast kunnen voelen aan tafel bij de familie Van Loon.
‘Dineren aan de gracht’ is t/m 14 januari te zien in Museum van Loon in Amsterdam. Kijk voor meer informatie en bezoekmogelijkheden op www.museumvanloon.nl. Het boek ‘Dineren aan de gracht. Aan tafel bij Van Loon’, door Janny van der Heijden en Willem te Slaa, is verkrijgbaar in Museum Van Loon of online te bestellen via https://www.athenaeum.nl/boek/?authortitle=janny-van-der-heijden/dineren-aan-de-gracht–9789038805580.
De Stichting Adel in Nederland is een stichting die via haar website en social media in de ruimste zin informeert over adel in Nederland. Wilt u ons steunen in onze werkzaamheden? Voor 17,50 euro per jaar wordt u donateur, ontvangt u vier keer per jaar ons digitale magazine boordevol verhalen en informatie en krijgt u voorrang bij en korting op door AiN georganiseerde excursies. Als u nu donateur wordt, ontvangt u nu meteen de in maart, juni en september van dit jaar verschenen digitale magazines in uw mailbox. In december verschijnt de vierde en laatste uitgave van dit jaar. Mail voor meer informatie naar nieuwsbrief@adelinnederland.nl