UITHUIZEN – Museum Menkemaborg heeft in 2023 ruim 28.000 bezoekers getrokken. Dat is het hoogste aantal in de afgelopen twintig jaar. De Groningse borg blijkt met nieuw beleid sinds het aantreden van directeur Afiena van IJken jaarlijks in staat het bezoekersaantal te laten stijgen.

In 2023 lanceerde de Menkemaborg een nieuwe website en organiseerde het museum een tentoonstelling over de Grand Tour, de Europareis die jonkers in de achttiende eeuw na hun studietijd maakten. Op Tweede Pinksterdag werd de Menkemaborg derde in de landelijke verkiezing Het meest romantische kasteel van Nederland, en is daarmee het meest romantische kasteel boven de grote rivieren. Ook ontving de borg dit jaar een schenking van een portretje van Mellina Alberda van de Stichting Adel in Nederland.

In het najaar werd de te verschijnen publicatie over de Menkemaborg door historicus Martin Hillenga gelanceerd. En begin december kwam de borg veelvuldig in het nieuws met de inzending van het bolle buikjesrecept, mogelijk het oudste Nederlandse poffertjesrecept, voor de wedstrijd voor het beste kasteelrecept van Nederland.

“Het gehele jaar liepen de bezoekersaantallen al voor op vorig jaar. De tweede editie van het Hogelandster Kerstival, een kerstmarkt en festival georganiseerd door de Handelsvereniging Uithuizen, zorgde voor een mooie eindsprint. Maar liefst 4.500 bezoekers brachten op 16 december een bezoek aan het borgterrein,” aldus directeur Van IJken.

Voor 2024 staan er wederom interessante projecten op de planning. Zo zal vanaf 1 maart de tentoonstelling Heer en knecht. De Alberda’s en hun personeel, te zien zijn. In januari en februari is de borg zoals gebruikelijk gesloten voor onderhoudswerkzaamheden.

De stichting Adel in Nederland (AiN) informeert in de ruimste zin over adel in Nederland: boeken, tentoonstellingen, symposia, veilingnieuws, genealogisch nieuws, actualiteiten, enz. Dit gebeurt via onze website en social media, maar ook via ons digitale magazine dat per mail aan onze donateurs wordt toegestuurd.

Dit magazine verschijnt drie keer per jaar en hier staan de verhalen, nieuwsberichten en foto’s in die voor het grootste deel niet op onze website en social media zijn terug te vinden.

Ook u kunt donateur worden. Voor 17,50 euro per jaar wordt u donateur, blijft u berichtgeving op onze website en social media mogelijk maken en ontvangt u drie keer per jaar ons digitale magazine in uw mailbox. Voor meer informatie mail naar: info@adelinnederland.nl.

Inhoudsopgave jaargang 6, nummer 3

Met Van Tuyll aan tafel. Dineren en ontvangen in Slot Zuylen, door Willem te Slaa MA

Keizerlijk huwelijk in Beloeil – met een Nederlands tintje, door John Töpfer

Presentatie Nederland’s Adelsboek 11 mei 2023, door jonkheer dr. ing. Tom Versélewel de Witt Hamer

Twee zusjes Crommelin, door mr. Evert Paul Veltkamp

Tentoonstellingen Marie-Jeanne van Hövell tot Westerflier, door John Töpfer

Tulpenbal

Geboortes

Verloofd

Huwelijken

Huwelijk in het Huis Beieren met een telg uit de patriciaatsfamilie Evekink, door John Töpfer

De Stichting Adel in Nederland (AiN) werd opgericht op 29 februari 2016 en is de formele voortzetting van de op 23 september 2012 als groep op facebook gestarte webpagina Adel in Nederland. De interesse in onze berichtgeving en artikelen is eigenlijk vanaf het begin af aan groot geweest, maar nog steeds groeit het aantal bezoekers van onze website en social media.

Nieuw record
Deze maand is er een nieuw record bereikt op onze facebookpagina: worden onze berichten meestal door ruim 136.000 mensen per maand gezien, in deze decembermaand werden onze berichten 151.775 keer bekeken!

AiN in getallen
* een website met ruim 40.000 bezoeken per maand
* een facebookpagina met 7.771 volgers en ruim 150.000 bezoeken per maand
* een Instagramaccount met 1.333 volgers
* een Twitteraccount met 1.188 volgers

Heel hartelijk dank voor uw belangstelling voor onze berichtgeving! Wij hopen dat u ons ook in 2024 blijft volgen en misschien zelfs wilt steunen door donateur te worden van onze stichting. Voor 17,50 euro per jaar steunt u ons in onze werkzaamheden en ontvangt u drie keer per jaar ons digitale magazine in uw mailbox vol adellijke verhalen, nieuwsberichten en foto’s die u voor het grootste deel niet op onze website en social media kunt terugvinden. Mail voor meer informatie naar info@adelinnederland.nl.

Wij wensen u voor nu een hele goede jaarwisseling toe!

Frederik Jan Gustav Floris baron van Pallandt (1934-1994) vormde met zijn Deense echtgenote Nina Magdalene barones van Pallandt née Möller (1932) in de jaren zestig het succesvolle duo Nina & Frederik. Samen traden zij wereldwijd op tot zelfs in de Verenigde Staten toe. Begeleid door Frederik op gitaar zong het duo o.a. veel folkloristisch geïnspireerde liedjes, maar ook het bekende ‘Mary’s Boy Child’ werd door hen vertolkt.

 

In de kerstvakantie is het kasteel in feestelijke kerstsfeer gebracht. De opengestelde zalen, trappen en gangen zijn sfeervol versierd met kerstbomen, bloemstukken en lichtjes. In de zalen worden verhalen verteld door gidsen over de bewoners, de geschiedenis en de bijzondere collectie. Er is heel veel te zien en te horen, leuk voor iedereen die houdt van luisteren en goed ter been is.

Tip: reserveer vooraf uw kaarten online, vanwege de te verwachten drukte! Reserveren kan via https://www.kasteelamerongen.nl/events/kerst-op-kasteel-amerongen/

In 1557 werd het adellijke geslacht Van Reede eigenaar van Amerongen en zij herbouwde het na de verwoesting in 1673 door de Franse troepen in de grootse stijl waarin we het nu nog kunnen bewonderen. Hun erfopvolgers, de graven Van Aldenburg Bentinck, bezaten het tot in 1977, maar wanneer je er nu rondloopt, is het nog steeds zoals het was: een bewoond, eeuwenoud familiehuis met een adellijk allure van Europees niveau. Een huis dat zelfs een rol in de Europese geschiedenis speelde toen de Duitse Keizer in 1918 hier een gastvrij toevluchtsoord vond.

Amerongen is voor Kerst geheel in passende sfeer gebracht en in ieder vertrek straalt de warmte van Kerst u tegemoet! En… ook op Tweede Kerstdag is het kasteel geopend! Opm. redactie: inmiddels is Tweede Kerstdag geheel volgeboekt!

Link naar meer informatie over openingstijden, bezoekmogelijkheden en het online reserveren van kaarten (let op: dit wordt aangeraden i.v.m. de te verwachten drukte!): https://www.kasteelamerongen.nl/events/kerst-op-kasteel-amerongen/

Op zaterdag 3 februari 2024 wordt in Noordwijk aan Zee in het Grand Hotel Huis ter Duin voor de 55ste keer het Wiener Ball georganiseerd, waarvoor de kaartverkoop inmiddels gestart is. De aankomende debutanten zijn al aan het oefenen met danslessen voor hun debuut, waarbij de jongedames in het wit met diadeem in het haar zullen verschijnen en de jongeheren in rok of uniform.

Voor de perfecte muzikale begeleiding van onder meer de Weense wals staat ook dit keer in de grote zaal het Johan Strauss Ensemble uit Oostenrijk garant. Daarnaast is er een tweede podium waar het combo van de Koninklijke Marechaussee speelt en is er na afloop ook weer de disco, waar de dansvloer nog tot in de late uurtjes geopend is!

Ook u kunt deel uitmaken van deze bruisende avond en genieten van traditie in een feestelijke sfeer! Het Wiener Ball is voor iedereen toegankelijk mits u een kaart heeft gekocht en zich aan de dresscode houdt (dames in het lang en heren in smoking/rokkostuum). Kijk voor meer informatie over deze unieke avond en de kaartverkoop op de webpagina https://wienerball.huisterduin.com/

Hieronder is de openingsdans van het Wiener Ball in 2020 te zien. Na de openingsdans is het ‘Alles Walzer’ en kan iedereen de dansvloer op.

 

 

Het Vorstelijk Huis Zu Bentheim und Steinfurt maakte afgelopen week bekend dat Zijne Doorluchtige Hoogheid Christian Max Gustav Albrecht Fürst zu Bentheim und Steinfurt op 100-jarige leeftijd is overleden.

Geen Nederlandse adel, maar toch voldoende aanleiding om hier over te berichten, al was het alleen maar, omdat zovelen het kasteel Bentheim bezochten, dat net over de Nederlandse grens ligt. In de 17^e eeuw bezocht de schilder Jacob van Ruisdael (1628/29-1682) het al en legde het twaalf keer op schildersdoek vast. Maar er zijn meer Nederlandse links.

Christian Fürst zu Bentheim und Bentheim werd geboren op 9 december 1923 als tweede zoon van Viktor Adolf Fürst zu Bentheim und Steinfurt (1883-1961) en Stephanie Prinses zu Schaumburg-Lippe (1899-1925). Zijn grootmoeder werd geboren als Pauline Prinses zu Waldeck und Pyrmont en was een zusje van de Nederlandse Koningin Emma, die ook een geboren Prinses zu Waldeck und Pyrmont was. Dit maakte hem tot achterneef van de Koninginnen Wilhelmina en Juliana – een verwantschap die nog steeds zichtbaar wordt gemaakt voor bezoekers van kasteel Bentheim.

Hij groeide de eerste jaren op met een oudere broer en in 1925 leek het gezin opnieuw uitgebreid te worden, maar helaas overleed zijn moeder tijdens de bevalling van een doodgeboren tweeling. Zijn vader hertrouwde zes jaar later Rosa Helene Prinses zu Solms-Hohensolms-Lich (1901-1963) en vervolgens werd het gezin uitgebreid met drie zusjes en vier broertjes.

Het overlijden van zijn oudste broer, die als jachtvlieger nooit van zijn eerste vlucht in 1943 terugkeerde, maakte hem tot Erfprins en in 1961 zou hij zijn vader als Chef de Famille opvolgen. Pas in 1965 werden de stoffelijke resten van zijn broer getraceerd en dankzij DNA onderzoek volgde ruim veertig jaar later zijn identificatie. Hierna volgde zijn bijzetting in Steinfurt.

In 1950 trad Christian in het huwelijk met Sylvia Marie-Agnes Olga Vera Gravin von Pückler, Barones von Groditz (1930-2013). Ook in haar familie liet de tijdsgeest zijn sporen na. Zo ging het familiebezit van ruim 800 ha. verloren en na als vluchteling in het Westen te zijn aangekomen, moest het gezin hier een nieuw bestaan opbouwen. Het huwelijk van Christian en Sylvia bleef kinderloos en zij adopteerden twee dochters. Om de erfopvolging van het Huis Bentheim te continueren adopteerde Fürst Christian zijn oudste neef en deze is hem nu opgevolgd als Fürst.

Fürst Christian werd als Chef de Famille en door zijn wijdvertakt adellijk familienetwerk bij vele gelegenheden uitgenodigd en zo was hij ook in 2014 in Delden, toen Roderik Graaf zu Castell-Rüdenhausen, die op kasteel Twickel woont, hier in het huwelijk trad met Elisabeth Alexandra Lotgering. Bij deze gelegenheid sprak ik hem en mocht ik hem leren kennen zoals velen hem beschreven: zeer aimabel, wellevend en toegankelijk.

In 2013 overleed zijn geliefde echtgenote op 83-jarige leeftijd, maar hij bleef het aimabele middelpunt van de familie voor zijn twee dochters, schoonzoons, vier kleinkinderen en zijn overige familieleden, ook al werden steeds meer taken van het beheer van het familiebezit, de kastelen Bentheim en Steinfurt, de bossen en de landerijen, van hem overgenomen.

Op 9 december jl. mocht hij nog zijn 100^ste verjaardag vieren en ging de familievlag uit. Drie dagen later overleed hij en werd de vlag halfstok gehesen. Op donderdag 28 december vindt de uitvaart plaats in de kerk in Burgsteinfurt. Voorafgaand, op 27 december, is er gelegenheid om tussen 11.00-16.00 uur afscheid te nemen in de Ridderzaal van kasteel Burgsteinfurt en hier kan ook het condoleanceregister getekend worden.

Huis Bentheim
Het geslacht Bentheim gaat terug tot in de 12^e eeuw en de familie behoorde tot de regerende families in het Heilige Roomse Duitse Rijk. Door Napoleon verloor de familie haar soevereine status, maar bleef ‘ebenbürtig’ aan de regerende families.

De Werkgroep Adelsgeschiedenis (www.adelsgeschiedenis.nl) is opgericht in 1993 en heeft als voornaamste doel het bevorderen van de beoefening van en de kennis over de geschiedenis van de (Nederlandse) adel. Dit doet de werkgroep door middel van het uitgeven van het Jaarboek Virtus en monografieën in de Reeks Adelsgeschiedenis. Daarnaast organiseert de werkgroep symposia om het contact tussen onderzoekers en belangstellenden te vergroten. Ook organiseert ze voor haar leden excursies.

Jaarboek 2023
In het nieuwste jaarboek 2023 staan aristocratische verzamelpraktijken in België en Nederland tussen 1750 en 1950 centraal. In zes artikelen wordt antwoord gegeven op vragen als: Wie waren deze hooggeboren verzamelaars? Wat verzamelden ze, en waarom? En verschilde de adellijke van de burgerlijke verzameling? De collectiepraktijken van bekende en minder bekende figuren uit België en Nederland komen voorbij zoals William Williams Hope, W.A.A.J. Schimmelpenninck van der Oye, Henriëtte Mayer van den Bergh en leden van de Arenberg-familie. De artikelen worden voorafgegaan door een inleiding geschreven door de drie gastredacteuren: Ulrike Müller (postdoctoraal onderzoeker erfgoedstudies UAntwerpen en wetenschappelijk medewerker aan de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in Brussel), Ilja Van Damme (hoogleraar geschiedenis UAntwerpen) en Gerrit Verhoeven (professor erfgoedstudies UAntwerpen & archivaris bij de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis).

Dit meertalige tijdschrift is een forum voor wetenschappelijke artikelen over onderzoek naar de geschiedenis van adel en patriciaat en verwante onderzoeksgebieden zoals genealogie, heraldiek en kastelen. De artikelen kennen verschillende invalshoeken: politiek, sociaaleconomisch, gender, identiteit en materiële cultuur.

Link naar bestelmogelijkheid: https://verloren.nl/Webshop/Detail/catid/21412/eid/76136/virtus-30-2023

T/m 7 januari is Slot Zuylen in kerstsfeer te bewonderen met kerstbomen, kerstversieringen en kerstbloemstukken in het hele kasteel, dankzij de inzet van vele vrijwilligers. In week 52 en week 1 zijn er zelfs extra mogelijkheden om Slot Zuylen te bezoeken!

Slot Zuylen is geopend:

van 27 tot en met 30 december 2023 – 11:00-16:00 en

van 2 tot en met 7 januari 2024 – 11:00-16:00

Slot Zuylen is gesloten op de volgende dagen:

24, 25 en 26 december (Kerstdagen) en 31 december en 1 januari (Oud & Nieuw)

Deze kerstopenstelling is meteen te combineren met de tentoonstelling ‘Met Van Tuyll aan tafel’ op het kasteel, een tentoonstelling over de lange geschiedenis van grootse ontvangsten op het kasteel door de adellijke familie Van Tuyll van Serooskerken. Naast tafels vol zilver, porselein, linnen en kleurrijke boeketten, ziet de bezoeker in de tentoonstelling ook hoe het personeel al deze pracht en praal mogelijk maakte.

Na ‘De plantage van onze voorouders’ duikt Maartje Duin opnieuw in haar familiegeschiedenis. Haar nieuwe achtdelige serie ‘Mina & Mevrouw’ is een epische audiodocumentaire in acht delen die zich afspeelt in het Zeeland van de 20e eeuw.

Een halve eeuw waren de levens van Mina & Mevrouw innig met elkaar verstrengeld. Mevrouw een gravin op een kasteel bij Middelburg, Mina haar inwonende dienstbode. Als achterkleindochter van Mevrouw voelt Maartje Duin al een leven lang ongemak over hun verhouding, die in haar familie wordt voorgesteld als een liefdevolle vriendschap. Kan er liefde zijn, als er zo’n grote ongelijkheid is? 

Op zoek naar antwoorden legt Maartje contact met Mina’s familie. En ze stuit op een ongelofelijke bron: haar overgrootmoeders dagboeken, die bijna haar hele 100-jarige leven beslaan. Haar onderzoek mondt uit in de 8-delige podcastserie Mina & Mevrouw: een familiegeschiedenis over klasse, vrouw zijn en onafhankelijkheid. Wat gaven Mina en Mevrouw ons mee over wat je als vrouw kunt zijn? En kun je je ooit losmaken van je achtergrond?

Maartje Duin: ‘De verhouding tussen mijn overgrootmoeder en Mina, die ik beiden heb gekend, intrigeerde me al als kind. Maar tot voor kort had ik weinig zin om me in hun wereld te verdiepen. Theekransjes en tafelschikkingen; als journalist leken die me matig interessant. Als achterkleindochter voelde ik zelfs weerzin tegen wat ik zag als het laatste restje van de feodale tijd. Tot ik bedacht dat ik in Grootmama’s dagboeken ook de sleutel tot haar relatie met Mina kon vinden. Wat als ik er nou eens een gezamenlijke onderneming van maakte, waarbij ik mijn eigen familie én die van Mina betrok? Ik ontdekte een rijke, pijnlijke geschiedenis die raakte aan alle grote thema’s van 20e eeuwse vrouwenlevens. En dus ook aan dat van mijzelf.’

Fragment dagboek Marietje gravin van Lynden – Calkoen, 1886-1986: ‘19 dec. 1938. Ontzettend koud, -22 graden, en we kunnen ‘t haast niet warm stoken. Waterleiding bevroren, ook afvoerleidingen van de waschtafels. Ik laat Mina ook in de zaal zitten, daar ‘t in de keuken zelfs vlak naast de kachel ijskoud is. Veel schaatsenrijders, wel 60. Elke dag komen er zeker 15 theedrinken. ‘s Avonds werd er bij lampionlicht weer gereden. Ik liep over de baan en door het besneeuwde bos en genoot.’

Over de maker
Maartje Duin (1975) behandelt in haar werk maatschappelijk relevante thema’s en weet mensen met elkaar in gesprek te laten gaan. Haar werk won o.a. de Tegel (De plantage van onze voorouders), de Directors NL Award (Moslima / Podkas: Pawel, de Poolse Plukker), de Gouden Freelancer (Gliphoeve, een Vergeten Strijd) en werd genomineerd voor de Prix Europa (De plantage van onze voorouders / Facebook, een Nachtmerrie).

Over OVT
Het geschiedenisprogramma van de VPRO over de onvoltooid verleden tijd, met actueel nieuws over geschiedenis, columns en in de rubriek Het Spoor Terug elke week een historische documentaire. OVT is wekelijks op zondagochtend te beluisteren tussen 10 uur en 12 uur op NPO Radio 1.

Mina & Mevrouw is een co-productie van VPRO en Prospektor. De podcast kwam tot stand met steun van het NPO-fonds, Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten, Cultuurfonds Zeeland, Familiefonds Hurgronje, Frits Lensvelt Stichting, de Lynden Ter Hooge Stichting en het Ithaka Stipendium. Samenwerkingspartners: Theaterproductiehuis Zeeland en het Zeeuws Archief.

Credits
Regie en montage: Maartje Duin
Creatief producent Prospektor: Eefje Blankevoort
Producent Prospektor: Laura Verduijn
Producent randprogramma Prospektor: Vera Bachrach
Muziek: Rory Ronde & Eva van Manen
Montage- en research assistent: Lotteke Boogert
PR: Sylvana Terlage
Grafisch ontwerp: Marieke van der Perk
Mixage en sound design: Wederik de Backer
Eindredactie OVT: Katinka Baehr

De achtdelige podcastserie Mina & Mevrouw is vanaf zaterdag 3 februari te beluisteren op NPO Luister en de podcastplatforms en vanaf zondag 4 februari wekelijks bij OVT op NPO Radio 1

vpro.nl/mina