Afb. 1. T/m 14 april in Museum Slager in ‘s-Hertogenbosch: FOTOGRAFIE MET EEN SCHILDERSZIEL.
Van 12 december 2023 tot en met 14 april 2024 is in Museum Slager de nieuwe en zeer bijzondere expositie ‘Fotografie met een schildersziel’ van Marie-Jeanne barones van Hövell tot Westerflier te zien. Marie-Jeanne van Hövell heeft in 25 jaar tijd een rijk en divers oeuvre ontwikkeld en een unieke positie opgebouwd binnen de Nederlandse fotografie.
In de afgelopen maanden (juni t/m september) was een overzicht van het werk van Marie-Jeanne van Hövell te zien in Museum JAN in Amstelveen – een tentoonstelling die zeer goed bezocht werd. Mocht u geen gelegenheid gehad hebben om hier een bezoek aan te brengen, dan moet u zeker deze kans in Museum Slager in ’s-Hertogenbosch niet missen!
Afb. 1. Een zilveren schotel uit omstreeks 1700 met het familiewapen van het adellijke Groninger geslacht Rengers. De opbrengst is voor het Rode Kruis. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Van Spengen in Hilversum.
Van 11 t/m 14 december loopt er een timed online veiling af bij Veilinghuis Van Spengen in Hilversum met kunst, antiek, zilver, porselein, juwelen, enz. Tot de aangeboden kavels behoort o.a. zilver met het wapen Rengers en het alliantiewapen Teixeira de Mattos-Van den Berch van Heemstede. Lees het verhaal hierbij hieronder en kijk voor de online catalogus voor wat verder geveild wordt op https://vanspengen.cloudcatalogus.nl/Home/Catalog#
Lotnr. 2089 betreft zeldzame zilveren wapenschotel voorzien van het gegraveerde wapen van de adellijke Groninger familie Rengers omgeven door fraai gedreven sierrand, versierd met druiventrossen, acanthusbladmotieven en bloemen. Deze schotel is ca. 1700 gemaakt in het Duitse Leer (Oost Friesland), door meester Rolf Frericks en heeft een diameter van 30 cm. en een gewicht van 425 gram. Een vergelijkbare schotel is te zien in het museum Bourtange in Groningen. De opbrengst van deze schotel is ten bate van het Rode Kruis.
Het geslacht Rengers behoort tot de oudste overgebleven adellijke Groninger geslachten en gaat terug tot in 1353, toen de stamvader als burgemeester van Groningen genoemd werd. Het geslacht splitste zich na 1814 op in de takken Rengers, Juckema van Burmania Rengers, Van Aylva Rengers en Van Welderen Rengers en alleen de laatste tak leeft voort.
Deze schotel wordt getaxeerd op 2000-3000 euro.
Lotnr. 2326 betreft een set van 4 zilveren sauspannetjes met deksel en alliantiewapen van het echtpaar Teixeira de Mattos – Van den Berch van Heemstede, anno 1910. Ze worden getaxeerd op 800-1200 euro.
Jonkheer Henry Teixeira de Mattos (18671924) werd geboren in Soerabaja, Ned.-Indië. Hier was zijn vader werkzaam als vennoot bij de Internationale Crediet- en Handelsvereniging Rotterdam. Na terugkeer in Nederland werd zijn vader firmant bij de familiebank gebr. Teixeira de Mattos, bankiers te Amsterdam. Henry zou later in dezelfde voetsporen treden en werd ook bankier bij deze familiebank, waarvan de voorloper in 1822 werd opgericht door de grootvader van Henry.
In 1897 trad Henry in ’s-Gravenhage in het huwelijk met jonkvrouwe Maria Johanna van den Berch van Heemstede (1873-1963). Het was een deftig gezelschap dat op die dag op het stadhuis verscheen en als getuigen traden op mr. Daniël Johan Zubli, oom van de bruid, Lodewijk Adriaan Gleichman, oom van de bruid, jonkheer dr. Eduard Teixeira de Mattos, broer van de bruidegom, en jonkheer mr. David Françoid Teixeira de Mattos, neef van de bruidegom.
De grootvader van Maria Johanna van den Berch van Heemstede had in 1837 het kasteel Heemstede gekocht en deze tak van de familie voerde sindsdien de naam Van den Berch van Heemstede.
Het echtpaar Teixeira de Mattos vestigde zich in Amsterdam en kreeg vijf kinderen: twee zoons en drie dochters. In de volgende generatie werden er alleen twee kleindochters geboren, waardoor deze tak in de mannelijke lijn uitgestorven is. De oudste zoon werd werkzaam op het Ministerie van Financiën en de jongste zoon ging de diplomatieke dienst in en werd uiteindelijk consul-generaal in Londen. Hun oudste dochter was in de jaren 1957-1970 grootmeesteres van Koningin Juliana en werd daarna grootmeesteres-hon.
Afb. 2. Vier zilveren sauspannetjes met het alliantiewapen Teixeira de Mattos-Van den Berch van Heemstede. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Van Spengen in Hilversum.
Afb. 1 en 2. Het getijdenboek uit het bezit van jonkheer Charles Burggraaf van Aefferden. Foto’s met hartelijke dank aan het Zeeuws Veilinghuis in Middelburg.
Op dinsdag 12 december vindt bij het Zeeuws Veilinghuis in Middelburg een Exclusive Items veiling plaats met onder meer een getijdenboek uit de 15e eeuw van jonkheer Charles Burggraaf van Aefferden en een zilveren medaille ter herinnering aan dominee Johannes Mollerus (1616-1689). Lees het verhaal hierbij hieronder of kijk in de online catalogi van het Zeeuws Veilinghuis op https://zeeuwsveilinghuis.nl/agenda/
Lotnummer 10 betreft een 15e-eeuws getijdenboek dat afkomstig is uit het bezit van jonkheer Charles Burggraaf van Aefferden. Het getijdenboek is afkomstig uit de omgeving van Spa, bevat ca. 370 pagina’s en is in de 17e/18e eeuw opnieuw in half-leer gebonden.
De stamvader van de familie Van Aefferden was in de jaren 1559-1579 rentmeester van de domeinen in stad en ambt Geldern en een zoon werd verschreven in de Ridderschap. Een nakomeling in de 8ste generatie werd in 1816 benoemd in de Ridderschap van Limburg met akte van bewijs, wat als erkenning van adeldom opgevat moet worden. Diens zoon, jonkheer Albertus Petrus Josephus Burggraaf van Aefferden, heer van Golten en Browis (1808-1892) koos in 1830 tijdens de Opstand de Belgische zijde en koos in 1839 voor de Belgische nationaliteit. Hij kreeg in 1871 de Belgische titel Burggraaf als dank er voor terug. Zowel zijn zoon als kleinzoon heetten Carolus/Charles en waren Belgisch Burggraaf en zouden beiden als eigenaar van dit getijdenboek in aanmerking kunnen komen. De Nederlandse tak van de familie Van Aefferden stierf in 2006 uit, maar de voornoemde kleinzoon nam in 1948 de Belgische nationaliteit aan en zijn nakomelingen leven als Burggraaf/Burggravin Van Aefferden in België voort.
Dat jonkheer Albertus Petrus Josephus Burggraaf van Aefferden, heer van Golten en Browis (1808-1892) in 1830 voor de Belgische zijde koos, leidde in de familie nog tot een groot conflict: zijn zusje jonkvrouwe Josephina Carolina Petronella Hubertina van Aefferden (1820-1888) werd verliefd op Jacobus Warnerus Constantinus van Gorkum (1809-1880) en deze zwager was juist een fel tegenstander van de Belgische Afscheiding. Zij huwden elkaar toch, ondanks politiek, religieuze en sociaal-economische bezwaren en nog heden getuigt in Roermond van hun liefde het beroemde graf-met-de-handjes (zie voor het verhaal hierbij een eerder bericht op onze website: https://www.adelinnederland.nl/het-verhaal-bij-een-graf-het-graf-handjes/
Het getijdenboek van Charles Burggraaf van Aefferden wordt getaxeerd op 5000-7000 euro.
Lotnummer 19 betreft een zilveren medaille ter herinnering aan dominee Johannes Mollerus (1616-1689). Als zoon van een Duitse predikant ging hij studeren in Franeker en Leiden. Hij werd achtereenvolgens rector van de Latijnse school in Kampen, gereformeerd predikant in Waardenburg en Neerijnen en uiteindelijk in Zaltbommel. Zijn achterkleinzoon, mr. Johan Hendrik baron Mollerus, heer van Westkerke en Wulpendaal (1750-1834) werd in de Nederlandse adel verheven en van hem stamt de huidige baron & Chef de Famille af en alle overige jonkheren/jonkvrouwen Mollerus.
De medaille is gegraveerd met het familiewapen Mollerus, de naam van de dominee en enkele bijbelteksten. Hij wordt getaxeerd op 300-500 euro.
Benieuwd naar wat er verder op 12 en 13 december geveild wordt bij het Zeeuws Veilinghuis in Middelburg? Kijk dan voor de online catalogi op https://zeeuwsveilinghuis.nl/agenda/
Afb. 3 en 4. De voor- en achterzijde van de zilveren herinneringsmedailles voor dominee Johannes Mollerus. Foto’s met hartelijke dank aan het Zeeuws Veilinghuis in Middelburg.
Afb. 1. Lodewijk en Jacquelien Van Ramp tot Overmaat, kasteelbewoners die in Portugal een camping willen beginnen. Screenshot met hartelijke dank aan Sinterklaas en het Sinterklaasjournaal.
In het Sinterklaasjournaal kwamen afgelopen week Lodewijk en Jacquelien van Ramp tot Overmaat voorbij, die hun ‘prettige woning’ aan de Sint afstonden, tijdens zijn verblijf in Nederland. Het echtpaar vertrok uit Nederland om in Portugal een camping te beginnen. Beelden in Portugal lieten vervolgens een dakloze bouwval zien.
Blijkbaar wordt een kasteel nog steeds geassocieerd met een dubbele familienaam. Overigens zijn er in Nederland meer dubbele achternamen die niet tot de adel behoren dan wel.
Het huis in Nederland betreft kasteel de Wittenburg in Wassenaar. De bouw hiervan werd in 1901 voltooid in opdracht van jonkheer Helenus Marinus Speelman (1857-1909). Deze had dankzij zijn moeder, die uit de bankiersfamilie Insinger stamde, en zijn schatrijke grootmoeder Borski een prettig fortuin waarmee hij de bouw mogelijk maakte.
Afb. 2. Kasteel de Wittenburg in Wassenaar, gebouwd door jonkheer Speelman en deze dagen het hoofdkwartier van Sinterklaas. Screenshot met hartelijke dank aan Sinterklaas en het Sinterklaasjournaal.
Anna van Ewsum (1640-1714) stamde uit één van de belangrijkste geslachten van Groningen en bracht als erfdochter door huwelijk de borg Nienoord in het bezit van de graven Van Inn- en Kniphausen. Ter nagedachtenis aan haar eerste man liet zij door Rombout Verhulst een wonderschoon grafmonument oprichten en verwierf daarmee zelf ook marmeren onsterfelijkheid. Toen zij hertrouwde, werd het praalgraf gewijzigd en er volgde een toevoeging met een beeld van haar tweede echtgenoot.
Afb. 1. De gerestaureerde Landauer van kasteel De Haar in herboren glorie. Foto met hartelijke dank aan Stichting Hippomobiel Erfgoed.
De Stichting Hippomobiel Erfgoed zet zich in om dit erfgoed door te geven aan de volgende generaties. Zij wil de rijke Nederlandse rijtuigengeschiedenis levend houden en heeft in de afgelopen jaren verschillende rijtuigen laten restaureren, die in de stallen stonden (en staan!) van kastelen en buitenplaatsen.
Het laatste restauratieproject betreft een Landauer die van kasteel De Haar afkomstig is en gebouwd werd in opdracht van het echtpaar dat het kasteel eind 19e eeuw in grootse stijl liet herbouwen: Étienne Baron van Zuylen van Nyevelt van de Haar en Hélène Barones de Rothschild. Het rijtuig kostte in 1890 ongeveer 3000 gulden. Ter vergelijking: de koetsier, die één van de hoogste salarissen op het kasteel kreeg, had een jaarinkomen van 500 gulden!
Het project duurde uiteindelijk anderhalf jaar langer dan verwacht, maar het resultaat is dan ook geweldig. In het komende jaar keert deze Landauer terug naar kasteel De Haar en kunnen bezoekers weer genieten van een zeer bijzonder rijtuig, dat tot de topstukken op dit gebied in Nederland gerekend wordt.
Afb. 2. Kasteel De Haar met zijn machtige torens. Links het ranke torentje van de voormalige dorpskerk, die sinds de herbouw als familiekapel dienst doet.
Afb. Het portret van een veldheer uit een, mogelijk, Zuid-Nederlandse familie uit de hoge adel, met de prestigieuze Orde van het Gulden Vlies, uit een ‘inboedel van een historisch huis en adellijke familie uit het midden van Nederland’. Het bracht uiteindelijk ruim vier keer zoveel op als vooraf verwacht. Foto met hartelijke dank aan Derksen Veilingbedrijf in Arnhem.
Van 20 t/m 25 november vond er bij Derksen Veilingbedrijf in Arnhem een grote veiling plaats met o.a. 57 kavels uit een ‘inboedel van een historisch huis en adellijke familie uit het midden van Nederland’, die uiteindelijk ruim 33.000 euro opbrachten. Hieronder bevond zich ook een uniek portret van een Zuid-Nederlandse edelman uit de hoge adel, die een keten draagt van de Orde van het Gulden Vlies. Dit portret bracht uiteindelijk ruim vier keer meer op dan vooraf getaxeerd was: 4600 euro.
Afb. 1. Jacoba Catharina van Hengst née Berger (1751-1788) met op de lijst de vier familiewapens van haar grootouders. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman in Utrecht.
Op zondag 3 december loopt er een timed online veiling af bij Veilinghuis Peerdeman in Utrecht met kunst, antiek, design en sieraden, met daaronder kavels uit de families Van Haeften, Van der Capellen en een portret Van Hengst-Berger. Lees het verhaal hieronder en kijk voor de online catalogi van Veilinghuis Peerdeman in Utrecht op https://veilinghuispeerdeman.nl/main.php?mode=catalogselect
Lotnummer 1300 betreft een portret van Jacoba Catharina van Hengst née Berger (1751-1788). Wat het portret bijzonder maakt, is de lijst met de wapens van de vier grootouders: Berger, Van Bochoven, Reuffert en De Landman.
Jacoba Catharina Berger werd geboren op 11 februari 1751 in Utrecht als dochter van mr. Cypriaan Berger en Anna Margaretha van Bochoven. Haar vader behoorde tot de aanzienlijkste inwoners van Utrecht. Hij was brouwer, hetgeen voor ruime inkomsten zorgde, en daarnaast bestuurlijk actief. Hij werd schepen en was viermaal burgemeester van Utrecht. Ook was hij lid van de Statenvergadering, rentmeester van St. Catharijne, boekhouder van de Aalmoezenierskamer en gecommitteerde bij de Momberkamer en bij de Kamer van Financiën.
Op 23 april 1770 trad Jacoba Catharina in Utrecht in het huwelijk met mr. Hendrik Jacob van Hengst (1742-1817). Ook hij stamde uit een aanzienlijke familie van bestuurders en zo werd hij substituut griffier van het Hof te Utrecht, lid van de Nationale Conventie, lid van het provinciaal bestuur en president van het departementaal bestuur. In 1805 werd hij door Koning Lodewijk Napoleon benoemd tot lid van het Wetgevend Lichaam benoemd. Hij stond bekend als een overtuigd patriot en toen in 1787 de Pruisen arriveerden, vluchtte hij met zijn gezin naar Bremen. Jacoba Catharina had helaas geen goede gezondheid en daarom keerde het echtpaar terug en vestigde zich op de buitenplaats Persijn, dat zij nieuw had laten bouwen. Hier overleed Jacoba Catharina Berger op 16 juli 1788.
Het echtpaar kreeg één zoon, mr. Cypriaan Gerard van Hengst (1776-1826), die in het huwelijk zou treden met jonkvrouwe Charlotte Strick van Linschoten (1778-1850). De familie Van Hengst werd al in de eerste jaargang van het Blauwe Boekje van het Nederland’s Patriciaat opgenomen.
Het portret wordt toegeschreven aan Christiaan van Geelen I en wordt getaxeerd op 2500-3500 euro.
Afb. 2. Tafelzilver met het familiewapen van de jonkheren Van Haeften. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman in Utrecht.
Lotnummer 2193 betreft zilveren vorken en lepels met het familiewapen Van Haeften uit onder meer 1859. Dit regentengeslacht ging door verheffing in 1844 deel uitmaken van de Nederlandse adel met het predikaat jonkheer/jonkvrouwe. Dit lot wordt getaxeerd op 800-1200 euro.
Lotnummer 2582 betreft een zilveren waaier met opschrift ‘Jacoba van der Capellen’. Hierbij zou het kunnen gaan om Sara Jacoba barones van der Capellen née van de Velde (1752-1823) of Jacoba Elisabeth barones van der Capellen née barones van Tuyll van Serooskerken (1781-1866). Deze waaier wordt getaxeerd op 1000-1500 euro.
Afb. 1. De Nederlandse en Zweedse minsters van Defensie poseren in de ridderzaal van het Ridderhuis: jonkvrouwe Kajsa Ollongren en Peter Hultqvist, ter gelegenheid van het staatsbezoek van Z.M. de Koning en H.M. Koningin Máxima aan Zweden in 2022. Foto met hartelijke dank aan het Riddarhuset en Louise Ribbing, communicatie manager Riddarhuset/ www.riddarhuset.se
Aan deze verkiezingen doen 26 partijen mee (2021: 37) met 1126 kandidaten (2021: 1579). In 2021 waren er twee adellijke kandidaten waar een stem op uitgebracht kon worden: Corinne Ellemeet (Groen Links), die voluit jonkvrouwe Corinne de Jonge van Ellemeet heet, en jonkvrouwe Kajsa Ollongren (D66). Corinne Ellemeet is sinds 23 maart 2017 jaar Tweede Kamerlid, maar liet onlangs weten dat zij na de verkiezingen stopt (zie: https://www.adelinnederland.nl/tweede-kamerlid-corinne-ellemeet-stopt-na-verkiezingen/).
Op de kandidatenlijst nu staan de volgende twee adellijke namen:
Prof. Ir. Jan Willem Jacobus baron van Till (1944). Jaap van Till stond bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 in Utrecht voor de Piratenpartij op nr. 16. Voor de Piratenpartij – De Groenen staat hij voor de Tweede Kamerverkiezingen op nr. 32.
Hij is gedreven door zijn wens tot bevordering van welzijn van het algemeen belang in de Civil Society, die hij inhoudelijk & technisch weerspiegeld ziet in de verkiezingsprogramma prioriteiten van de partij voor de Tweede Kamer verkiezingen. Vooral hoopt hij toekomstperspectief & focus bij te kunnen dragen ten behoeve van oplossingen die ook op lange termijn complexe problemen al of niet digitaal werkend kunnen aanvatten. Vooral studenten en jonge professionals hebben behoefte aan constructieve aanpak van de transities en crises die veranderingen en verbeteringsmogelijkheden nu beletten.
Competente mensen moeten meer bewegings vrijheid en vertrouwen krijgen om in teams innovatief bezig te zijn, en waarde te creeren en te delen voor alle deelnemers. In plaats van waarde te ontrekken ten koste van andere mensen en de natuur. Dit betekent het samen ontdekken en uittesten van een nieuwe mindset die belangrijke verbindingen en relaties tussen mensen kan helpen waarnemen en waarderen.
Jesse Six Dijkstra (Nieuw Sociaal Contract) lijkt verwant te zijn aan de jonkheren Six, maar zijn dubbele achternaam ontstond door het huwelijk in 1785 van zijn voorvader de predikant ds. Jollius Dijkstra (1734-1794) met Johanna Jacoba Six (1754-1827).
Annemarie Graafland – van Duijn (Nieuw Sociaal Contract) is niet verwant aan de jonkheren/jonkvrouwen Graafland.
Kitty Stoop (BBB) is niet verwant aan de jonkheren/jonkvrouwen Stoop.
Michiel van Nispen (SP) is niet verwant aan de jonkheren/jonkvrouwen Van Nispen.
Afb. 1. Op de voorkant van het boek een schilderij waar, volgens de overlevering, rechts Aleida Greve is te zien. Het schilderij is het oudst in Nederland bekende portret van mensen die thee drinken.
Aleida Greve (1670-1742) stamde uit een geslacht van Zwolse schepenen en burgemeesters en zelf was zij de dochter van Geurt Greve, die door zijn huwelijk met Lamberta Holt eigenaar zou worden van de grootste bierbrouwerij van Zwolle: De Gouden Kroon. Hierdoor ging hij tot de rijkste inwoners van Zwolle behoren. Nadat Aleida Greve als laatste in het gezin overleed, bepaalde zij per testament dat haar woning een hofje moest worden voor bejaarde vrouwen. Onlangs vond de boekpresentatie plaats over de rijke geschiedenis van dit bijzondere hofje in aanwezigheid van nakomelingen van de familie Greven, waarvan verschillende telgen in 1909 in de Nederlandse adel werden verheven met het predikaat jonkheer/jonkvrouwe.
Het oudste paar ingemetselde schoenen van Nederland, een nalatenschap waarmee bejaarde vrouwen nog eeuwenlang onderdak kon worden verschaft, een directeur die tegelijkertijd even bestuurder van ons land was en een kleurrijk pluimage aan bestuurders en bewoonsters. Wie wist dat een bescheiden ogend, historisch hofje middenin Zwolle zo’n intrigerende geschiedenis herbergt?
Het Vrouwenhuis is een van de meest bijzondere monumenten van Zwolle. Het omvangrijke gebouw tussen Melkmarkt en Voorstraat begon zijn bewogen bestaan in de middeleeuwen als een voornaam woonhuis voor bemiddelde burgers. Sinds 1742 heeft het dankzij een testamentaire beschikking van de schatrijke Aleida Greve bijna 250 jaar lang als hofje voor min of meer behoeftige bejaarde vrouwen gefungeerd. Tegenwoordig is het Vrouwenhuis zowel een museum als een studentenhuis voor jonge musici. Het monumentale complex bevat tal van historische interieurs en een unieke schilderijencollectie, waaronder werken van een vrouwelijk dilettantenclubje uit de late zeventiende eeuw. In 2022 werd een intensieve restauratie afgerond, waarbij het ensemble van eeuwenoude panden toekomstbestendig werd gemaakt. Bij die werkzaamheden werden allerlei nieuwe vondsten gedaan: onbekende beerputten, oude beschilderde plafonds, maar ook tegels die juist minder oud bleken dan werd gedacht. Onderzoek naar de historie van het huis leverde bovendien onder meer de herontdekking van een paar trippen (middeleeuwse schoenen die het goede schoeisel moesten beschermen tegenstraatvuil) die ooit werden ingemetseld in een van muren van het huis en het oudste paar schoenen in ons land blijken te zijn. Over deze aangevulde en herziene geschiedenis gaat Het Vrouwenhuis van Aleida Greve | Hofje vol historie.
Auteurs Saskia Zwiers en Jan ten Hove doorlopen in het boek de veelzijdige geschiedenis van het huis en zijn vele bewoners. In een chronologische tijdreis met veel beeldmateriaal vertelt het de verhalen van vermogende regenten, mysterieuze penseelprinsessen, een artistieke brouwersdochter en stichteres, strenge directeuren, gemoedelijke gouvernantes, dankbare ‘oude vrouwen en vrijsters’ en gelukkig ook enkele zwarte schapen. De teruggevonden trippen komen voor de gelegenheid tijdelijk terug naar het Vrouwenhuis: tot eind maart 2024 zijn ze te bewonderen in het huis dat ze lang geleden geluk moesten brengen.
Afb. 2. In de voorgevel van het Vrouwenhuis herinnert het familiewapen Greve(n) en deze tekst aan de stichteres van dit unieke hofje: Aleida Greve (1670-1742).Afb. 3. De rijk uitgevoerde voorgevel van het Vrouwenhuis in de Hollandse renaissancestijl met zijn kenmerkende halfronde bogen.
