In 1973 verkocht Henri 8^ste Hertog d’Ursel (1900-1974) het kasteel en het omringend park d’Ursel. Hij en zijn zoon Antonin graaf d’Ursel (1925-1989), die zijn vader zou opvolgen als 9^de Hertog d’Ursel, gaven o.a. zes grote familieportretten in de vestibule in bruikleen, zodat deze de herinnering aan de familie zichtbaar zouden blijven maken.

Helaas vielen de portretten kort daarop ten prooi aan diefstal. Zij werden uit hun lijsten gesneden en leken voorgoed verdwenen te zijn. In zijn memoires schreef de 8ste Hertog: Laat me zeggen dat deze portretten me tot hun diefstal dierbaar waren. Het opgeven van de muren van het hôtel d’Ursel, van de muren en de tuinen van Hingene (…) verontrustte me relatief weinig, maar wat moest er gebeuren met al deze schilderijen (ik dacht aan hen alsof het levende mensen waren), bij gebrek aan ruimte in moderne huizen, bij gebrek aan een nationale portrettengalerij, zoals die van Londen? Ik dacht waarschijnlijk minder aan hen dan aan mijn verantwoordelijkheid tegenover hen, want zodra ze gestolen waren, voelde ik me bevrijd.’

In 2022 dook één portret ineens op een veiling op en een graaf d’Ursel probeerde het te kopen, maar werd overboden. Uiteindelijk werd de nieuwe eigenaar gevonden en deze zal het portret, na restauratie, in langdurige bruikleen geven aan kasteel d’Ursel, zodat het kan terugkeren op de plek waar het eens hing.

Charles Joseph hertog d’Ursel (1777-1860) werd in 1816 door Koning Willem I opgenomen in de Nederlandse adel, maar hij en zijn nakomelingen kozen na de Belgische afscheiding in 1830 voor de Belgische nationaliteit en zijn tot de Belgische adel gaan behoren. Hun Nederlandse adeldom herleeft op het moment dat zij de Nederlandse nationaliteit verkrijgen.

Benieuwd naar het hele verhaal? Lees dan meer in het Kasteel d’Ursel Magazine via deze link: https://www.kasteeldursel.be/content/dam/kasteeldursel/Magazine/KdUmagazine%2074.pdf

Voor meer informatie over kasteel d’Ursel zie: https://www.kasteeldursel.be/

Keukenhof
Jan Carel Elias graaf van Lynden (1912-2003) liet na zijn overlijden het huis Keukenhof en het landgoed na aan een stichting, die het in de afgelopen jaren zorgvuldig gerestaureerd heeft. Zelf woonde hij hier al jarenlang niet meer, maar kwam er nog wel met enige regelmaat in verband met het beheer.

In de loop der jaren verkocht hij een aantal zaken en heel af en toe keert nu, dankzij de stichting, iets terug op het huis. Na een tip kon de stichting bij een Zwitsers veilinghuis dit portret aankopen. AiN vermoed dat het hier om een portret door Guillaume de Spinny gaat en nader onderzoek moet nog uitwijzen wie het betreft.

Voor meer informatie over kasteel en landgoed Keukenhof zie: https://kasteelkeukenhof.nl/nl/

Afb. 1 en 2. Links lotnummer 374 met mr. Jan Anthony van Heemskerck van Beest (1744-1795) en rechts lotnummer 370 met dezelfde persoon met tweemaal zijn echtgenote Catharina Margaretha Flament (1739-1790). Foto’s met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman in Utrecht.

Op zondag 24 september loopt er een timed online veiling af bij Veilinghuis Peerdeman in Utrecht met kunst, antiek, design en sieraden, met daaronder kavels uit de families Van Heemskerck van Beest, Six van Hillegom en een uniek bord van het Chine de commande servies van Stadhouder Willem V. Lees het verhaal hieronder en kijk voor de online catalogi van Veilinghuis Peerdeman in Utrecht op https://veilinghuispeerdeman.nl/main.php?mode=catalogselect

Lotnummers 370 en 374 betreffen portretjes uit de familie Van Heemskerck van Beest. Deze oude regentenfamilie uit Delft heeft een stamvader die in 1420 vermeld werd met de familienaam Van Beest. Op basis van een niet bewezen afstamming uit het riddermatige geslacht Van Heemskerck werd in de 17e eeuw de naam Heemskerck toegevoegd. In 1815 werd een nakomeling in de Nederlandse adel verheven.

De afgebeelde mr. Jan Anthony van Heemskerck van Beest (1744-1795) werd geboren als zoon van Pieter Jansz van Heemskerck van Beest en Jacoba Elisabeth van Doorn (zijn grootvader staat als generatie X in de stamreeks in het NA 1994 p. 353). Hij huwde in 1766 Catharina Margaretha Flament (1739-1790), die een dochter was van Christophel Flament en Sara du Toict. Mr. Jan Anthony werd ontvanger van de 100-ste penning en extra-ordinaris consenten in Delft en was daarnaast in de jaren 1772-1787 Veertigraad, weesmeester (1776) en schepen (1780).

Lotnummer 370 wordt getaxeerd op 200-300 euro en lotnummer 374 op 100-150 euro.

Lotnummer 167 betreft een Chinees porseleinen Chine de commande warmwaterbord met centraal de gekroonde wapens van prins Willem V en prinses Wilhelmina van Pruisen, geflankeerd door een staande leeuw en een wildeman, geplaatst op een paarse wolk, Qianlong. Dit bord is een onderdeel van een uitgebreid servies dat in 1791 aan de stadhouder en zijn vrouw cadeau is gedaan door de VOC-functionaris Ulrich Gualtherus Hemmingson, hoofd van de Nederlandse factorij in Kanton.

Het bord wordt getaxeerd op 1200-1600 euro.

Lotnummer 5166 betreft babykleding, waaronder een doopjurkje uit de 19e eeuw. Als herkomst wordt opgegeven: collectie jonkheer Six van Hillegom. Wie in de online catalogus zoekt op ‘Six’ komt meer kavels uit deze collectie tegen.

De babykleding wordt getaxeerd op 30-50 euro.

Deze zomer vond in de historische Schepenzaal van het stadhuis van Zwolle de boekpresentatie plaats van een lijvig boek over een familie die o.a. in de geschiedenis van Zwolle een zeer aanwezige rol speelde: Van Sonsbeeck. Deze familie gaat terug tot in de 14^e eeuw en werd al in de eerste jaargang van het Blauwe Boekje van het Nederland’s Patriciaat opgenomen. Gezien de vele bestuurlijke functies, hun bezittingen en hun huwelijken met adel en patriciaat, zou het heel aannemelijk zijn geweest als in het verleden telgen in de Nederlandse adel verheven zouden zijn geweest.

Het boek is voor een deel geschreven door leden van de familie Van Sonsbeeck zelf, die hiermee laten zien dat zij zich verbonden voelen met hun voorgeslacht. Daarnaast worden enkele anderen in het voorwoord geroemd, zonder wie dit kloeke familieboek er misschien nooit zou zijn geweest, met in de eerste plaats de Zwolse archivarissen Albert Mensema (2020†) en partner jonkheer Arnold Gevers. Beiden zijn eminente kenners van de Zwolse en Overijsselse geschiedenis, net als de historicus Jan ten Hove, die het grootste deel van de teksten schreef.

Het boek is niet alleen voor de familie zelf een belangrijke aanwinst, maar is een aanrader voor vele anderen die in geschiedenis vanuit het perspectief van een familie geïnteresseerd zijn. Via de verhalen over de verschillende nakomelingen door de eeuwen heen, met vele aardige anekdotes, beleef je als lezer het verleden en maak je de gebeurtenissen van hun tijd mee. Zo is het verhaal over de katholiek gebleven tak in Zwolle erg interessant om te lezen en hoe zij zich inzette voor hun geloofsovertuiging door een schuilkerk mogelijk te maken. Ook erg interessant is hoe zij zich maatschappelijk wisten te handhaven, ondanks de uitsluiting van bestuurlijke functies. Pas in de 19^e en 20^ste eeuw kregen nakomelingen in deze tak weer bestuurlijke functies en werden Van Sonsbeecken burgemeester, Commissaris van de Koningin en zelfs minister.

De tak die gereformeerd werd, kwam tot aanzien in Zeeland en ging daar tot de regenten behoren. Dat deze tak meer aanzien kreeg, blijkt ook uit het belangrijkste familiestuk dat zij uit de katholieke tak kregen: het groepsportret van Johan ‘den olde’ van Sonsbeeck en echtgenote Aleid ten Zeyle met kinderen uit het midden van de 16^e eeuw. Na het uitsterven van de Zeeuwse tak in de 19^e eeuw keerde dit voor de familie iconische portret uiteindelijk in 1957 weer bij nazaten van Zwolse tak terug. Het bijzondere verhaal dat hierbij hoort, is dat het in 1787 beschadigd raakte, toen het huis van de toenmalige eigenaar, de patriot Leonard Constantijn van Sonsbeeck (1739-1812) door Orangisten uit wraak geplunderd werd.

‘Van Sonsbeeck. Een patriciërsfamilie schrijft geschiedenis’ is een toegankelijk geschreven en zeer aantrekkelijk vormgegeven boek, waar Waanders Uitgevers zoals altijd steeds garant voor staat. Voor meer informatie en bestelmogelijkheid kijk op: https://www.waanders.nl/nl/van-sonsbeeck-een-patriciersfamilie-schrijft-gesch.html

Jan Sinnige en Louise Mathilde barones van Verschuer, Leur 9 september 2023.

Kasteel Middachten is sinds 1190 familiebezit en is sindsdien nooit verkocht, maar altijd vererfd. De huidige eigenaar, Franz Graaf zu Ortenburg, is de 25e heer van Middachten. In de serie Langs de IJssel op NPO 1 van MAX brengt Huub Stapel onder meer een bezoek aan kasteel Middachten en spreekt daar de huidige eigenaar Franz Graaf zu Ortenburg. Hij behoort tot de Duitse adel en erfde het kasteel van zijn moeder Isabelle Adrienne gravin Aldenburg Bentinck (1925-2013).

Link naar deze aflevering online https://www.npostart.nl/langs-de-ijssel/POW_05676405

Link naar de website van kasteel Middachten met informatie over bezoekmogelijkheden en de workshops & lezingen die er over quilts gegeven worden: www.middachten.nl.

Frederik Edward ridder Huyssen van Kattendijke, geboren Singapore 28 augustus 2023, zoon van Hugo ridder Huyssen van Kattendijke en Lucinda Claire (‘Lucy’) Huyssen van Kattendijke née Turnbull.

Guusje Catharina Annette Koopman, geboren Rotterdam 30 augustus 2023, dochter van Bernardus Willem (‘Ben’) Koopman en jonkvrouw Celeste Catharina Boddaert.

De Fraeylemaborg in Slochteren ligt even ten oosten van Groningen en is voor de meesten een onbekende parel. Huis en park zijn in alle jaargetijden de moeite waard om te bezoeken en het interieur brengt je terug in andere tijden. Het huis werd in de afgelopen eeuwen door opeenvolgende geslachten bewoond en de laatste familie die het in oude stijl bewoonde, was het geslacht Thomassen à Thuessink van der Hoop van Slochteren. Het huis is nu zó ingericht alsof het nog bewoond is.

Voor meer informatie over bezoekmogelijkheden en activiteiten zie https://fraeylemaborg.nl/

De laatste bewoonster was Geertruida Hermanna Louisa Christina (‘Louise’) Thomassen à Thuessink van der Hoop van Slochteren (1915-2008), die hier na het overlijden van haar echtgenoot jonkheer drs. François Willem Peter Marie van Panhuys (1914-1969) met haar drie dochters, de jonkvrouwen Kitty, Mieke en Ulla van Panhuys, kwam wonen. Uiteindelijk werd besloten de borg te verkopen, toen de lasten te hoog werden en de borg werd een museum. Louise ging met haar tweede echtgenoot Jan Leendert Groenveld wonen op Het Hoge Huys, dichtbij de borg, maar bleef als laatste borgvrouwe betrokken bij het huis en het omringende landgoed.

In het filmpje hieronder haalt zij herinneringen op aan haar leven op Fraeylemaborg, samen met haar dochter jonkvrouwe Mieke van Panhuys – herinneringen over een leven enerzijds in eenvoud, waar koffie ‘s morgens als luxe werd beschouwd en dus niet gedronken werd, maar anderzijds ook met personeel en een Zwitserse kinderjuffrouw. Deze at gedurende haar acht jaar lange verblijf op de borg de voorgeschotelde spinazie zonder klagen, want dat deed je niet. Als je als kind aanmerkingen maakte, kreeg je meteen een dubbele portie, dus hield je je wel stil, aldus de borgvrouwe over haar jeugd op Fraeylemaborg.

Jonkheer Benjamin Johan Anton Bowier, geboren ’s-Gravenhage 14 augustus 2023, zoon van jonkheer Sebastiaan Bowier en Anne Catherine van der Lande.

Jonkvrouwe Pino Isabelle van Rappard, geboren London 16 augustus 2023, dochter van Florian Willem ridder van Rappard en Marta Diego Bernabé.

Everdina Huberta (‘Tine’) Barones van Wijnbergen (1819-1874) stamde uit de protestantse tak van de adellijke familie Van Wijnbergen en deze tak vroeg nimmer erkenning in de Nederlandse adel aan. Wel gebruikte deze tak de titel baron/barones, zoals zij dit eeuwenlang gewoon was te doen.

Haar grootvader sneuvelde tegen Napoleon in de Slag bij Waterloo en haar vader zou getekend blijven door gevechtshandelingen hierbij. Jong wees geworden, bleef zij achter met een grootmoeder en twee ongehuwde tantes Van Wijnbergen en twee zusjes.

Samen met haar zusjes ging zij mee met het gezin van haar neef (wiens moeder een Van Wijnbergen was) naar Ned.-Indië en hier huwde zij Eduard Douwes Dekker (1820-1887), telg uit een patriciaatsfamilie, die assistent-resident was (de hoogste bestuursambtenaar in een afdeling). Eduard Douwes Dekker zou uiteindelijk als schrijver beroemd worden onder de naam Multatuli. Eén zusje overleed jong in Ned.-Indië en haar andere zusje, Henriette Marie van Wijnbergen (1822-1905) huwde John Constant Willem baron van Heeckeren van Waliën (1819-1868), die eveneens assistent-resident was.

Het huwelijk van Tine en Eduard ging (onder meer) gebukt onder financiële problemen en meerdere malen moest Tine bij haar zusje en zwager Van Heeckeren van Waliën-Van Wijnbergen om geld vragen. Uiteindelijk wilden zij haar financieel wel blijven ondersteunen, als zij zich van haar echtgenoot liet scheiden, omdat deze niet voor haar kon zorgen. Het werd voor Eduard Douwes de aanleiding om de Max Havelaar te schrijven, die hij in korte tijd wist te voltooien, om zo het tegendeel te bewijzen.

Tine leefde uiteindelijk, gescheiden van haar man, in Venetië waar zij in 1874 overleed en begraven werd op het protestantse deel van de begraafplaats op San Michele. Dankzij giften kon zij hier begraven worden met een grafmonumentje met daarop de tekst ‘SON SOUVENIR VIT DANS LE COEUR DE CEUX QUI L’ONT AIMEE’. Het werd in 2002 door het Multatuli Genootschap gerestaureerd en in 2010 opnieuw, toen het stormschade opliep.

De stichting Adel in Nederland bezocht het graf van Tine van Wijnbergen en bracht haar een klein eerbetoon. John Töpfer, directeur AiN, heeft de familie Van Heeckeren als grootste onderzoeksproject en kon, in Venetië zijnde, een bezoek niet achterwege laten.

Venetië, Palazzo Sagredo, aan het Canal Grande, 14 augustus 2023

Wie in Lucca het Palazzo Mansi bezoekt, treft daar in de hal een viertal portretten aan: Jacopo Parensi (1629-1669) en echtgenote Maria Gualanducci en hier tegenover hun zoon Girolamo Parensi (1644-1713) en diens echtgenote Anna Maria van Diemen (1654-1699).

Anna Maria van Diemen (1654-1699) werd geboren in Amsterdam als dochter van Antonio (ook: Anthonie, Anthony, Anthonis) van Diemen (1593-1645) en Maria van Aelst (†1674). Haar vader was de zoon van een burgemeester van Culemborg en begon zijn carrière aanvankelijk als koopman. Daarnaast was hij assuradeur van zeeschepen en hun lading, waarbij men deze bij hem kon verzekeren. Toen een schip met aan boord diamanten gekaapt werd en hij verzekeringsgeld moest uitkeren, ging het echter mis. Deze 12.000 gulden kon hij niet opbrengen en er werd een faillissement uitgesproken; een straf waarvoor ophanging kon dreigen.

Antonio van Diemen monsterde onder een andere naam aan op een schip van de VOC en vertrok naar Ned.-Indië, waar hij als klerk begon. Hier maakte hij, door zijn kwaliteiten en de bescherming van gouverneur-generaal Jan Pietersz. Coen, pijlsnel carrière en werd achtereenvolgens boekhouder, opperkoopman, directeur van de handel en in 1636 gouverneur-generaal.

Maria van Aelst was afkomstig uit Brabant en vertrok in 1625 18 jaar oud en ongehuwd met zes andere jongedames naar Ned.-Indië. Hier lagen kansen, vanwege het geringe ‘aanbod’ op de huwelijksmarkt en Maria was hierin zeer succesvol. Zij huwde uiteindelijk drie keer en overleefde alle drie haar echtgenoten. Teruggekeerd in de Republiek behoorde zij tot de rijkste inwoners.

Dochter Anna Maria van Diemen ontmoette in Amsterdam de uit Lucca afkomstige koopman Girolamo Parensi (1644-1713). Deze was hier samen met zijn broer Pompeo Parensi heen gekomen om zich hier bij hun oom Carlo te bekwamen in de handel. Samen met zijn oom richtte hij een handelshuis op dat ruim 150 jaar actief was in heel Europa.  In 1675 huwde Girolamo Parensi de schatrijke erfdochter Anna Maria van Diemen en nam haar mee naar Lucca. In haar bagage bevonden zich onder meer vele schilderijen van Nederlandse meesters, waarvan sommige nu nóg te zien zijn in Palazzo Mansi.

Lucca, 12 augustus 2023 – op een lommerrijk terras met uitzicht op de tuinen van Villa Bottini, eertijds bewoond door Elisa Bonaparte, Hertogin van Lucca, Groothertogin van Toscane (het oudste zusje van Napoleon).

Het complete verhaal over Anna Maria van Diemen en Palazzo Mansi kunt u in één van de komende digitale magazines van de stichting Adel in Nederland lezen, met daarbij vele foto’s van het rijke interieur van dit paleis. Ook ú kunt deze magazines in uw mailbox ontvangen door voor 17,50 euro per jaar donateur te worden. Mail voor meer informatie naar info@adelinnederland.nl.