‘De wereld holt achteruit, en toch ben je blij dat je leeft,’ schreef Hendrik Philip ’t Hooft, Hen voor intimi, zo’n honderd jaar geleden. Zijn achterkleinzoon Caspar Visser ’t Hooft schetst ruim een eeuw later aan de hand van Hens jeugddagboek, zijn reisjournaal en getuigenissen van tijdgenoten, met onderkoelde humor, een pakkend beeld van een voorbije tijd. Ondanks zijn wat gereserveerd ironische kijk op het leven was Hen een levenslustige man, advocaat, verdienstelijk cellist en dichter.
In Hen (De wereld van een ingetogen patriciër) komen Hen en de mensen om hem heen tot leven. Ze maken muziek, spelen toneel, logeren op buitenplaatsen, maken reisjes op de Rijn, naar kuuroorden en de opera. Wat lazen ze? Wat geloofden ze? Wat zagen ze? Wat zagen ze niet? Beroemd zou Hen niet worden, maar juist daarom was hij bij uitstek een vertegenwoordiger van zijn tijd en milieu.
Het voorwoord werd geschreven door Jaap Scholten.
De familie Visser ‘t Hooft is opgenomen in het Blauwe Boekje van het Nederland’s Patriciaat en door huwelijken met Nederlandse adel verbonden.
Unieke combinatie van lezing Janneke Budding en exclusieve rondleiding op 7 november
Dankzij de opkomst van luxe internationale treinen, weelderige cruiseschepen en exclusieve Grand Hôtels kon de Europese adel in de periode van 1814 tot 1914 niet alleen comfortabel, maar ook in stijl buitenlandse reizen ondernemen. Hoe dat ging? Daarover vertelt Janneke Budding in een speciale lezing op 7 november in de Musea Zutphen. Conservator Christiaan te Strake verzorgt voor de deelnemers daarnaast een exclusieve rondleiding door de tentoonstelling Op Reis*** .
Janneke Budding schreef twee boeken over buitenlandse reizen van de hogere standen: De Grand Tour in de 18e Eeuw; Op reis door Frankrijk en Italië en Mijnheer de baron is op reis; Buitenlandse reizen van de adel, 1814-1914.
In haar lezing gaat ze in op alle aspecten van de buitenlandse reizen van de adel in de negentiende eeuw; ‘de Gouden eeuw van het reizen’. De Europese adel genoot in die tijd van onder andere de chique Duitse Kurorts en van het wufte ‘La Vie Parisienne’. Exclusiviteit diende echter gewaarborgd te zijn. Vandaar dat de adel door de opkomst van het groepstoerisme in de tweede helft van de negentiende eeuw haar heil zocht in steeds exotischer reisbestemmingen. De souvenirs die men ter plekke aanschafte, moesten de herinnering aan deze reizen levend te houden.
Op Reis met de conservator
De samensteller van de tentoonstelling, Christiaan te Strake, leidt de deelnemers rond. Hij vertelt hoe zo’n tentoonstelling tot stand komt en hij geeft natuurlijk een toelichting op de hoogtepunten uit de expositie: van de etsen van Rembrandt tot de boeien uit de Zutphense gevangenis.
Het is meteen de laatste kans om Op Reis*** te zien, want deze tentoonstelling loopt tot en met 7 november. Het programma met de lezing en de rondleiding duurt van 14.00 tot 16.00 uur. Reserveer hier uw kaarten https://www.ticketkantoor.nl/shop/opreis
Na afloop, vanaf 16.00 uur, is het mogelijk het boek Mijnheer de baron is op reis; Buitenlandse reizen van de adel, 1814-1914 (ter plekke te koop) door Janneke Budding te laten signeren.
Afb. Jaap Ploos van Amstel in zijn atelier, 2016. Foto met dank aan Dorte Hopmans, Amsterdam.
De schilder, aquarellist en tekenaar jonkheer Jaap Ploos van Amstel werd gisteren 95 jaar en is al vanaf zijn twintigste actief als beeldend kunstenaar. Ter gelegenheid van zijn verjaardag toont Museum Henriette Polak in Musea Zutphen in Zutphen t/m 20 maart 2022 een kleine selectie van zijn werk uit de eigen collectie, aangevuld met enkele bruiklenen.
Afb. 1. Huis Barnaart aan de Nieuwe Gracht nr. 7 in Haarlem.
Op woensdag 27 oktober jl. besteedde het programma BinnensteBuiten van KRO/NCRV aandacht aan het Huis Barnaart in Haarlem, het indrukwekkende stadspaleis dat jonkheer Willem Philip Barnaart begin 19e eeuw liet bouwen. Via deze link https://binnenstebuiten.kro-ncrv.nl/terugkijken/29-oktober-2021 kunt u deze uitzending online terugkijken, maar u kunt hieronder ook het verhaal op AiN lezen en onze foto’s bekijken.
Jonkheer Willem Philip Barnaart, heer van Bergen, Zandvoort en Vogelenzang (1781-1851) liet samen met zijn echtgenote Elisabeth Cornelia Hillegonda Teding van Berkhout (1783-1814) in de jaren 1804-1807 in Haarlem voor 397.000 gulden een indrukwekkend grachtenpaleis bouwen door de destijds toonaangevende Amsterdamse stadsarchitect Abraham van der Hart. Het huis heeft een zeer verfijnd interieur met onder meer een voor die tijd uiterst modieuze zaal in Etrurische stijl, met daarnaast een Marmerzaal en een Gouden Zaal met wandbespanningen, imitatiemarmer en schilderingen uit de klassieke oudheid. Het interieur wordt beschouwd als behorende tot het best bewaarde interieur uit de Franse Tijd. Vereniging Hendrick de Keyser is thans eigenaar van het pand en heeft het zorgvuldig gerestaureerd. In 2016 was het huis opengesteld en AiN ging voor u kijken.
Afb. 2. De Etrurische Kamer in Huis Barnaart.Afb. 3. De Gouden Zaal in Huis Barnaart.Afb. 3. De Gouden Zaal in Huis Barnaart.Afb. 5. Doorkijkje vanuit de Marmerzaal met imitatiemarmer van gepolijst stucwerk naar de Gouden Zaal.Afb. 6. Jonkheer Willem Philip Barnaart (1806-1848) en echtgenote Helena Christina Georgetta Barnaart née Bekkers (1812-1869). Hij was een zoon van de bouwheer en beide portretten hangen in de dagelijkse eetkamer.Afb. 7. De dagelijkse eetkamer met Italiaanse marmeren schoorsteenmantel van de firma Franzi.Afb. 8. De achterzijde van Huis Barnaart.
Afb. De Wiersse in herfstkleuren weerspiegeld in de Baakse Beek.
De Wiersse is één van de acht kastelen van Vorden en kent een rijke geschiedenis, waarbij de opeenvolgende geslachten Van Heeckeren, Van Limburg Stirum, De Stuers en Gatacre het huis en de tuinen steeds verder verfraaid hebben. De huidige eigenaren, de familie Gatacre, zijn rechtstreekse nakomelingen van degenen die het in 1855 kochten. Sindsdien is er veel gedaan aan huis en landgoed: het huis werd gerestaureerd en vergroot, de tuinen werden hersteld en het landgoed werd gemoderniseerd. Voor de huidige tuinaanleg is de grootmoeder van de huidige generatie Gatacre, jonkvrouwe Alice Jacqueline Hortense Julie Aurélie de Stuers (1895-1988), van groot belang geweest. Op jonge leeftijd begon zij al met aanpassingen en verbeteringen, die zij samen met haar latere echtgenoot, de Engelsman William Edward Gatacre (1878-1959), voortzette en die De Wiersse maakt tot wat het nu is: een uniek landschapspark vol verrassende doorkijkjes en met tal van fraaie tuinelementen, die bij iedere wending tijdens het wandelen het oog aangenaam verrassen.
Voor meer informatie over de Wiersse en voor de mogelijkheid om de unieke tuinen te bezichtigen, zie: www.dewiersse.com
Afb. 2. De achterzijde van het huis De Wiersse met de Baakse Beek op de voorgrond.Afb. 3. Strak geschoren taxusvormen, die een doorkijk vormen in het landschapspark.
Afb. 1. Dr. Joost Welten, auteur van het boek ‘De vergeten prinsessen van Thorn en gastcurator bij deze tentoonstelling, voor de 18e-eeuwse gala-coupé, die ooit aan de Prinsen De Ligne toebehoorde.
In 2019 publiceerde dr. Joost Welten zijn geweldige boek ‘De vergeten prinsessen van Thorn’, waarin hij de unieke geschiedenis van het stift Thorn in Limburg en zijn stiftdames in de 18e eeuw beschreef. Met dit boek reconstrueerde hij op aansprekende wijze in woord en met fraai beeldmateriaal een verdwenen wereld van adellijke stiftdames, die deel uitmaakten van een Europees netwerk en met grote mate van zelfstandigheid hun eigen leven leiden met hun eigen voorkeur op het gebied van kunst en cultuur, zoals zang en dans, en uitstapjes naar familie en kuuroorden.
Afb. 2. Japonnen uit de 18e eeuw doen de wereld van de adellijke stiftdames herleven. FOTO LEVIN DEN BOER – LDBFOTO.NLAfb. 3. Driekwart van de bruiklenen op deze tentoonstelling is nooit eerder in Nederland te zien geweest. FOTO LEVIN DEN BOER – LDBFOTO.NL
Tentoonstelling Limburgs Museum in Venlo
Nu is er de tentoonstelling in Venlo in het Limburgs Museum, waaraan Joost Welten als gastcurator deelnam, waar deze verdwenen adellijke wereld weer even zichtbaar is geworden – en hóe! Uit heel Europa en zelfs uit de Verenigde Staten, zijn voor deze unieke tentoonstelling meer dan 200 bijzondere objecten bijeengebracht, die afkomstig zijn uit particuliere collecties, maar ook uit musea in Brussel, Florence, Wenen en Dresden. Zo is er een gala-coupé in Lodewijk XV stijl te zien, die eens aan de Prinsen De Ligne toebehoorde, en die door de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel werd uitgeleend. Er is een door het Kunstmuseum in Den Haag uitgeleend twaalfdelig zilveren toiletstel te zien, dat in 1762 voor Hans Willem baron van Aylva (1751-1827) werd gemaakt. Er zijn portretten, meubelen, juwelen, kledingstukken, bijzondere archiefstukken, persoonlijke brieven en nog veel meer te zien, die op uiterst aantrekkelijke wijze visueel gepresenteerd zijn, dankzij de medewerking van Lies Willers. Het gaf AiN meerdere keren een ‘WOW-gevoel’!
Afb. 4. Angela Mombers reconstrueerde voor deze tentoonstelling de officiële stiftskleding van stiftdame Maria Josepha gravin van Montfort-Tettnang, met behulp van haar portret uit 1773. Lena Reyners, vriendin van Joost Welten, poseert hier voor deze spectaculaire japon samen met Jasper, partner van Angela Mombers. Beiden droegen bij de opening kleding in 18eeeuwse stijl.
Het hoogadellijke stift Thorn
Het stift Thorn behoorde niet tot het grondgebied van de Republiek, maar viel onder het Heilige Roomse Rijk. In het stift werden ongehuwde, adellijke dames ondergebracht die een jaarlijkse prebende (uitkering) kregen. Om toegelaten te worden tot het stift Thorn moesten de dames beschikken over zestien betovergrootouders uit de hoge adel – rijksgraven of rijksvorsten van het Heilige Roomse Rijk. Deze voorwaarde zorgde voor een hoge status als stiftdame van Thorn en niet alleen de dames zelf, maar ook hun familie verwierf hiermee groot aanzien. Op de huwelijksmarkt waren de dames mede vanwege hun geboekstaafde afkomst zeer in trek. Aan het hoofd stond de vorstin-abdis, waarvan de laatste in de rij Cunegonda Prinses van Saksen was. Door haar familie strekte haar netwerk zich uit tot de hoven van Dresden, München, Koblenz, Wenen, Versailles en Madrid en het kleine Thorn was daardoor zeer internationaal georiënteerd.
Deze verdwenen wereld is nu weer even zichtbaar en tot 3 april 2022 kunt u hier deel van uitmaken op deze wonderschone tentoonstelling van Europees niveau! Kijk voor meer informatie op https://www.limburgsmuseum.nl
Op vrijdag 1 oktober vond de grande opening plaats van de tentoonstelling ‘De vergeten prinsessen van Thorn’ in het Limburgs Museum in Venlo. De aanwezigen werden hier op passende wijze muzikaal onthaald. Hieronder een kort filmfragment.
Afb. 1. Kasteel Rosendael gezien over de rozentuin met op de achtergrond de beroemde schelpengrot, foto met hartelijke dank aan Geldersch Landschap & Kasteelen (GLK).
Vanaf 1 november start de winteropenstelling op kasteel Rosendael. De Oranjerie biedt weer een plek voor de planten en boompjes om te overwinteren en catering vindt plaats op zaterdag en zondag in het kasteelcafé, in het souterrain van het kasteel. Het kasteel is weer te bezoeken met een rondleiding en er zijn diverse winteractiviteiten. Tussen Kerst en Oud & Nieuw zijn kasteel en park gesloten.
Kasteel Rosendael is één van de zeven opengestelde kastelen van Geldersch Landschap & Kasteelen (GLK). Nadat het eeuwenlang in het bezit was van de graven en hertogen van Gelre, werd het in 1579 gekocht door Dirck van Dorth. Daarna vererfde het op de adellijke geslachten Van Arnhem, Torck en Van Pallandt. Rosendael kwam in 1977 als legaat van Willem Frederik Torck baron van Pallandt (1892-1977) in het bezit van GLK en die restaureerde huis en park, met daarin de beroemde Bedriegertjes, zorgvuldig. Het kasteel is zó ingericht alsof de familie Van Pallandt even weg is.
Afb. 2. Frederik Jacob Willem baron van Pallandt, heer van Keppel en Rosendael (1860-1932) en echtgenote Constantia Alexine Loudon (1859-1948), die met hun kinderen op Rosendael woonden. Het jongetje rechts is Willem Frederik Torck baron van Pallandt (1892-1977), de laatste bewoner van het kasteel, die het kasteel in 1977 aan Geldersch Landschap & Kasteelen legateerde. Foto met hartelijke dank aan collectie RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis/IB nummer 1024387.
Bezoek het kasteelcafé
De kuipplanten die in het hoogseizoen het voorterrein sieren hebben weer een overwinterplek in de Oranjerie. In het kasteelcafé kunnen bezoekers genieten van een lunch, koffie met gebak of een hapje en drankje. Vanaf 1 november is het kasteelcafé open op zaterdag en zondag van 11.00 tot 17.00 uur.
Bezoek kasteel Rosendael: nieuwe openingstijden & activiteiten
Kasteel Rosendael is per 1 november van dinsdag t/m vrijdag weer met een rondleiding te bezoeken om 12.00 uur, 13.30 en 15.00 uur. Op zaterdag en zondag is er om 11.30 uur een rondleiding door het kasteel en kunnen bezoekers van 12.30 tot 16.00 uur het kasteel op eigen gelegenheid ontdekken. Er zijn diverse activiteiten gepland, zoals “Ontmoet de kasteelbewoners” op de zondagen 24 oktober, 14 november en 12 december. Op woensdag 27 oktober is er weer een Prinsessencursus en op zaterdag 30 oktober is er een speciale avondexcursie in het park tijdens de “Nacht van de nacht”. Tickets voor de rondleidingen en kasteelbezoek op eigen gelegenheid zijn online te reserveren op www.glk.nl/rosendael.
Afb. 3. Een slaapkamer op kasteel Rosendael met aan de muur portretten van de bewoners uit het begin van de 19e eeuw: de baronnen Torck. Foto met hartelijke dank aan Geldersch Landschap & Kasteelen/GLK.
Bezoek het park
De komende dagen worden de tuinsieraden weer ingepakt om ze tegen de vorst te beschermen. Het park blijft gewoon open van dinsdag t/m zondag van 11.00 tot 16.00 uur. Met de Beleef! Plattegrond maken bezoekers een mooie winterwandeling en kinderen kunnen met de knapzak en speurtocht het park ontdekken. Voor het park zijn tickets verkrijgbaar in de kasteelwinkel, online reserveren is niet nodig.
Vrijwilligers gezocht
Kasteel Rosendael kan niet zonder vrijwilligers! Voor de nieuwe openstelling zoekt kasteel Rosendael nog diverse vrijwilligers, onder andere receptiemedewerkers en gastvrouwen/-heren. Voor meer informatie kunnen geïnteresseerden een mail sturen naar: rosendael@glk.nl
Gesloten
Van zaterdag 25 december t/m zondag 2 januari zijn kasteel en park gesloten. Vanaf dinsdag 4 januari is iedereen weer welkom op kasteel Rosendael!
Afb. 4. De hal van kasteel Rosendael met aan de muur een schilderij met daarop het kasteel zoals dat er in het begin van de 18e eeuw uitzag. Foto met hartelijke dank aan Geldersch Landschap & Kasteelen/GLK.
Afb. 1. Eén van de bijzondere stukken in het bezit van de Stichting Rutger Jan Schimmelpenninck: het cylinderbureau van Rutger Jan in de directoire-stijl van ca. 1800. Foto met hartelijke dank aan de Stichting Rutger Jan Schimmelpenninck.
De Stichting Rutger Jan Schimmelpenninck is, aldus de website, in 1995 opgericht met als doel “het verwerven, beheren, conserveren en voor wetenschappelijk onderzoek toegankelijk maken van voorwerpen van kunst en wetenschap, verbonden met de raadpensionaris Rutger Jan Schimmelpenninck, zijn nazaten en hun bloed- en aanverwanten”.
De stichting beheert naast schilderijen en portretten ook meubelen, kleding, een bibliotheek, een archief en een grote fotocollectie.
De nieuwe website bevat niet alleen interessante informatie over Rutger Jan Schimmelpenninck, maar ook over de volgende drie opeenvolgende generaties: de graven Gerrit, Rutger Jan II en Lodewijk Hieronymus Schimmelpenninck.
Benieuwd geworden naar de nieuwe website van de Stichting Rutger Jan Schimmelpenninck? Kijk dan op https://stichtingrjs.nl/
Afb. 2. In het bezit van de Stichting Rutger Jan Schimmelpenninck bevinden zich ook bijzondere kledingstukken, zoals deze lange jurk van goudgeel fluweel van Eugenie Lucius, gehuwd met Lodewijk Hieronymus graaf Schimmelpenninck, uit ca. 1890. Foto met hartelijke dank aan de Stichting Rutger Jan Schimmelpenninck.
