In de jaren 1942-1944 hield de Duitse bezetter een grote groep vooraanstaande mannen vast in het voormalig Kleinseminarie Beekvliet in Sint-Michielsgestel in Noord-Brabant. Het betrof politici, schrijvers, medici, geestelijken, hoogleraren, journalisten, burgemeesters en juristen. Deze mannen werden gegijzeld om geëxecuteerd te worden als vergelding bij sabotageacties tegen de nazi’s. Onder de gegijzelden bevond zich ook veel adel. Op 15 augustus 1942 werden vijf gijzelaars als represaille voor een aanslag geëxecuteerd. Onder hen mr. Otto Ernst Gelder graaf van Limburg Stirum (1893-1942) en Alexander baron Schimmelpenninck van der Oye (1913-1942).
Eén van de gijzelaars was de beeldend kunstenaar Karel van Veen. Aangezien er in het kamp veel ruimte was voor vrijetijdsbesteding, kreeg hij de mogelijkheid om te schilderen. Tijdens zijn tijd in Beekvliet schilderde hij tenminste 80 portretten; gemiddeld iets meer dan drie per maand. Tien portretten betroffen leden van de Nederlandse adel: Sandberg tot Essenburg, Den Tex, Ruys de Beerenbrouck, Van Rappard, Quarles van Ufford (2x), Laman Trip, Van Limburg Stirum, Dedel en Van Voorst tot Voorst.
Auteur Yve de Vries deed uitgebreid onderzoek naar Karel van Veen en de portretten die hij in de periode Beekvliet schilderde, hetgeen resulteerde in een boek dat nog veel meer biedt: het vertelt het verhaal van Beekvliet en zijn gijzelaars. Het boek begint met de aanloop naar de periode Beekvliet, met informatie over de arrestaties, de aankomst en de eerste dagen in Beekvliet. Daarna volgt er uitgebreide informatie over hoe het verblijf hier verliep. Wat dit deel van het boek extra bijzonder maakt, zijn de vele citaten uit brieven en dagboeken, waardoor je heel dicht op de gebeurtenissen komt te zitten en je je een goed beeld kunt vormen van hoe het was in Beekvliet. De informatie over de periode Beekvliet wordt afgesloten met informatie over de berechtingen van de eindverantwoordelijken voor Beekvliet, de ontdekking van de executieplaats van de vijf doodgeschoten gijzelaars in 1942 en de jaarlijkse herdenkingen.
Het laatste deel van het boek betreft de portretten. Eerst wordt de lezer deelgenoot gemaakt van de zoektocht naar de portretten en wat het thuisfront van de gijzelaars van de portretten vond. Daarna volgt een overzicht van alle nu bekende portretten die in Beekvliet zijn geschilderd, met een afbeelding en een korte biografie van de geportretteerden.
Yve de Vries heeft met haar boek een bijzonder tijdsdocument ontsloten: een unieke portretgalerij met het verhaal van een, voor de meeste Nederlanders, vrijwel vergeten geschiedenis: de gijzelaars van Beekvliet. Dankzij grondige research wordt het verhaal niet alleen zeer goed verteld en is het rijk geïllustreerd, maar het gebruik van primaire bronnen maakt het ook een heel levendig en goed leesbaar verhaal. Een aanrader om te lezen!
U kunt het boek voor 29,90 euro bestellen via: info@karelvanveen.nl.
Tentoonstelling
T/m 17 november is er ter gelegenheid van dit boek een tentoonstelling in het Noordbrabants Museum te zien. Hier is niet alleen een aantal portretten te zien, maar zijn ook kaarten, foto’s, brieven en objecten uit het dagelijkse leven van de gijzelaars te bekijken. Kijk voor meer informatie op https://www.hetnoordbrabantsmuseum.nl/bezoek/tentoonstellingen-activiteiten/tentoonstellingen/gijzelaars-van-st-michielsgestel/