Boekennieuws: Superrijk in de Lage Landen

Afb. De voorkant van het boek ‘Superrijk in de Lage Landen’.

Jos van Hezewijk, sociaal geograaf, is decennia bekend door zijn baanbrekende onderzoek naar de elite van Nederland en is directeur van Elite Research. Daarnaast is hij auteur van bekende boeken als De nieuwe elite van Nederland en de bestseller De top-elite van Nederland. Met medewerking van Marcel Metze, gepromoveerd historicus en werkzaam als onafhankelijk journalist en redactieadviseur, schreef hij dit boek over de rijken in de Lage Landen, waarbij hij zich baseerde op bestaande literatuur, kranten- en weekbladartikelen en internetpagina’s, waaronder Wikipedia. In zijn onderzoek richtte hij zich niet zozeer op nieuwe feiten, maar wel op het ontwikkelen van nieuwe inzichten.

De achterkant van het boek zegt het volgende:
Wie waren en zijn de rijkste families van de Lage Landen? Waar komt deze rijkdom vandaan? Hoe word je superrijk? ‘Heb het toeval aan je zijde, kom ter wereld in een superrijke of minstens welgestelde familie, trouw een rijke vrouw of een rijke man en speel handig in op de mogelijkheden. En heb een paar psychopathische trekjes.’

Hoewel mensen en tijden veranderen, blijven de mechanismen waarmee (super)rijkdom ontstaat, wordt doorgegeven en verloren gaat, bestaan. In zijn zoektocht naar deze mechanismen neemt Jos van Hezewijk de lezer mee door de Nederlanden in heden en verleden. In twaalf thematische hoofdstukken en tientallen portretten komt hij tot – ook voor hemzelf – verrassende inzichten. Zo waren de Nederlanden nooit grote mogendheden, ook niet in de Gouden Eeuw, en ze danken hun rijkdom vooral aan buitenlanders. Vrouwen zijn het grote doorgeefluik van geld, status en macht. De rijksten verdienen zowel aan schepping (innovatie, nieuwe markten) als aan vernietiging (oorlog en uitbuiting, van zowel mens als natuur), en ze behalen veel van hun successen dankzij hun psychopathische trekjes.

Het boek is thematisch opgebouwd met de volgende hoofdstukken: De natuur als bron van rijkdom, Rijk worden aan bevolkingsgroei en verstedelijking, Immigranten als brengers van rijkdom, Geopolitieke macht als raamwerk voor rijkdom, Metropolen als concentraties van macht en rijkdom, Innovatie en transport als routes naar rijkdom, Rijkdom in de driehoek markt, media en ideologie, De helpende hand van fiscus en staat, De rijken worden rijker en de ongelijkheid wordt groter, Hoe de rijken komen, gaan en blijven, De netwerken van rijkdom, ideologie en staat en De superrijken en hun psychopathische trekjes.

In ieder hoofdstuk zijn er geschreven portretten van Nederlanders en Belgen, die grote rijkdom verwierven. Hier komen we Nederlandse en Belgische adellijke namen tegen als Van (Oranje-) Nassau, Van Duvenvoirde, De Lalaing, De Geer, Hoeufft, Meeûs, De Spoelberch, De Mévius, D’Arenberg, Van Wassenaer, Della Faille en Clifford.

In het geschreven portret over de familie Van Wassenaer ‘Familie Van Wassenaer (sinds 1200): financiële slagader van Nederland, pijler onder het Oranje-kapitaal’ wreekt zich een klein beetje het ontbreken van primair onderzoek. De familie Van Wassenaer is nooit ‘de grootste particuliere grootgrondbezitter’ van Nederland geweest (p. 364): dit zal waarschijnlijk op de omvang van Twickel gebaseerd zijn, maar dit werd juist zo groot na het huwelijk met een Van Heeckeren, die veel markegronden aankocht. Datzelfde huwelijk wordt een ‘mesalliance’ genoemd, terwijl deze Van Heeckeren uit een vermogende tak van dit geslacht stamde, die in de 19e eeuw in Ruurlo zo’n 2000 hectare grond bezat. Andere takken van deze familie bezaten ook uitgestrekte landgoederen, waarmee de Van Heeckerens als clan meer grond bezaten dan de Van Wassenaers.

Dit neemt niet weg dat Jos van Hezewijk een veelheid aan informatie samenbracht, waarmee hij nieuwe, interessante inzichten biedt in de wereld van rijkdom door de eeuwen heen.

Link naar meer informatie en bestelmogelijkheid https://uitgeverijprometheus.nl/catalogus/superrijk-in-de-lage-landen.html