Internationale Vrouwendag & adel: freules in actie

Vrouwendag 2016

Vandaag is het Internationale Vrouwendag en daarom hier, net als in voorgaande jaren, aandacht voor freules die in hun tijd veel (adellijk) stof deden opwaaien, omdat ze feministe waren of van zich lieten horen door hun daden en hun onafhankelijke geest. Benieuwd wie wie is op de foto’s? Klik dan op de onderstaande linkjes.

Jonkvrouwe Agathe Henriëtte Maria de Beaufort (1890-1982)

Link: http://www.biografischwoordenboekgelderland.nl/bio/6_Henriette_de_Beaufort

Jonkvrouwe Elisabeth Carolina Boddaert (1866-1948)
link: http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn2/bwn6/boddaert

Jonkvrouwe Peronne Pauline Boddaert (1969-2007)
Link: https://www.trouw.nl/nieuws/peronne-boddaert-1969-2007~b9db97c2/

Corinne Marie Louise barones van Boetzelaer (1912-2011)
Link: http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Boetzelaer

Marie Alexandrine Otheline Caroline gravin van Bylandt (1874-1968)

Link: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Marie%20van%20Bylandt

Jeanne van den Bergh van Eysinga-Elias (1880-1957), zusje van onderstaande. Haar zusje werd in 1912 in de adel verheven, maar zijzelf maakte geen gebruik van deze mogelijkheid.
Link: https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Jeanne_van_den_Bergh_van_Eysinga-Elias

Jonkvrouwe Bertha Elias (1889-1933)
Link: https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Bertha_Elias

Jonkvrouwe Henriëtte Sarah Hartsen (1860-1946)

Link: http://www.albertusperk.nl/eigenperk-artikelen/2000.2%20Freule%20Hartsen.pdf

Sophia Wilhelmina barones van Heeckeren van Kell (1807-1895)

Link: https://mijngelderland.nl/inhoud/canons/ruurlo/freule-sophia-van-heeckeren-van-kell

Jonkvrouwe Anna van Hogendorp (1841-1915)

Link: http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn6/hogendorpanna

Jonkvrouwe Marianne Catherine van Hogendorp (1834-1909)

Link: http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn5/hogendorp

Johanna van Horne (1320-1356)
Link: https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Johanna_van_Horne

Jonkvrouwe Cecile Wilhelmina Elisabeth Jeanne Petronella de Jong van Beek en Donk (1866-1944)

Link: http://socialhistory.org/bwsa/biografie/jong-van-beek-en-donk

Jonkvrouwe Jeltje de Bosch Kemper (1836-1916)

Link: http://socialhistory.org/bwsa/biografie/bosch-kemper

Jonkvrouwe Catharina Anna Maria de Savornin Lohman (1868-1930)

Link: http://socialhistory.org/bwsa/biografie/savornin-lohman

Clara Feyoena van Sytzama – van Raesfelt (1729-1807)

Link: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/RaesfeltVanSytzama

Jonkvrouwe Hermanna Elisabeth Trip (1851-1911)

Link: http://www.wieiswieinoverijssel.nl/zoekresultaten/p2/299?tmpl=component

Isabella Agneta van Tuyll van Serooskerken (1740-1805)

Link: https://www.canonvannederland.nl/nl/utrecht/onderwijscanon/belle-van-zuylen

Alwine Antoinette barones de Vos van Steenwijk (1921-2012)
Link: http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/VosvanSteenwijk
Frits Schmidt schreef vorig jaar in Overijsselse Historische Bijdragen 136 (2021), p. 157-166, een uitgebreid artikel over haar.

Jacoba Albertina barones van Verschuer (1884-1965) (ook al zag zij zichzelf niet als een feministe)

Link: http://www.biografischwoordenboekgelderland.nl/bio/5_Jacoba_van_Verschuer

Jonkvrouwe Cornelia Maria van Asch van Wijck (1890-1971)
link: http://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn6/bwn6/aschvanwijck

Jonkvrouwe Christine Wilhelmine Isabelle Wttewael van Stoetwegen (1901-1986)

Link: http://www.parlement.com/id/vg09lld4e4zi/ch_w_i_bob_wttewaall_van_stoetwegen

Cornélie Lydie Huygens (1848-1902), zij werd ‘de rode freule’ genoemd, omdat haar moeder uit de deftige Amsterdamse regentenfamilie Elias stamde. Twee broers van haar moeder werden in 1897 en in 1912 in de Nederlandse adel verheven met het predikaat jonkheer, maar haar moeder maakte nimmer deel uit van de Nederlandse adel.

Link: http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Huygens

Ieder jaar wordt deze lijst weer aangevuld; zo zijn vandaag Marie gravin van Bylandt, Sophia barones van Heeckeren van Kell en Clara Feyoena van Sytzama toegevoegd. Heeft u aanvullingen op deze lijst? Mail dan naar info@adelinnederland.nl.

 

Thuis heb ik nog een ansichtkaart: kasteel Hemmen in welstand

Afb. Kasteel Hemmen in volle glorie. Foto part. coll.
Afb. Kasteel Hemmen in volle glorie. Foto part. coll.

Steven van Lynden huwde omstreeks 1372 Elisabeth van Doorninck, de erfdochter van Hemmen, en sindsdien bleef Hemmen in het bezit van het geslacht Van Lynden

De zeventiende en laatste heer van Hemmen, Frans Godard baron van Lynden van Hemmen, overleed op het kasteel in 1931. Hij bracht zijn bezit onder in het Lyndensche Fonds voor Kerk en Zending. Helaas ging het kasteel door oorlogshandelingen begin 1945 ten onder.

De heerlijkheid Hemmen met het zeer fraaie landschapspark is een aanrader om te bezoeken en meer informatie hierover is op de website te vinden: www.landgoedhemmen.nl.

Binnenkijken op Whittington Hall bij baron en barones Mackay

Afb. 1. Eén van de foto’s bij het artikel in Veranda over Whittington Hall – het huis van baron en barones Mackay. Foto met dank aan https://www.veranda.com/decorating-ideas/house-tours/a46621575/mia-reay-english-country-house/

In het magazine Veranda was een reportage te zien, die nu online terug te zien is, over Whittington Hall van Lord & Lady Reay of Reay, die met de titel baron/barones Mackay ook tot de Nederlandse adel behoren.  In 1997 kocht de vader van Lord Reay Whittington Hall en in 2013 erfde de huidige eigenaar het. Dit was aanleiding om het interieur te vernieuwen, waarvan foto’s te zien zijn op https://www.veranda.com/decorating-ideas/house-tours/a46621575/mia-reay-english-country-house/

Afb. 2. Sir Aenas Simon baron Mackay, 15th Baron Reay of Reay, Baronet of Nova Scotia, heer van Ophemert en Zennewijnen (1965). By Roger Harris – https://members-api.parliament.uk/api/Members/4713/Portrait?cropType=ThreeFourGallery: https://members.parliament.uk/member/4713/portrait, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=95429268

Het geslacht Mackay was oorspronkelijk genaamd Morgan en zou volgens de traditie afstammen van de Graven van Moray. Na de verdrijving van de clan uit Moray en Ross vestigden zij zich in Strathnaver en heette sindsdien Mackay. De geschiedenis van de Mackays in Schotland is een aaneenschakeling geweest van strijd met andere clans, die hen dan eens grote overwinningen bracht met grote bezittingen en dan weer groot verlies, waarbij zij uiteindelijk overvleugeld werd door de Graven van Sutherland in wie zij hun leenheer moesten erkennen. In 1627 werd een voorvader door Koning Karel I van Engeland verheven tot Baronet of Nova Scotia met het predikaat ‘Sir’ en in 1628 tot Baron Reay of Reay in de Schotse adel.

In de 17e eeuw vestigde een jongere tak van de familie zich in Nederland, toen een voorvader in dienst trad van de Republiek als brigadier-generaal van het 1e regiment Schotse Brigade. Door het huwelijk met een erfdochter uit het geslacht Van Haeften kwamen de Mackays uiteindelijk, na het uitsterven van deze familie, in het bezit van de heerlijkheden Ophemert en Zennewijnen. In 1816 werd de familie opgenomen in de Nederlandse adel en in 1822 werd de titel van baron aan alle nakomelingenverleend. De Mackays behoren tot de weinige geslachten die zowel tot de Nederlandse als de Britse adel behoren.

Afb. 3. Het familiewapen Mackay.

In 1875 stierf de hoofdtak van de familie in Schotland uit en vererfden de titels van Baronet of Nova Scotia en Baron Reay of Reay op de Nederlandse tak. Voordien was in 1829 het enorme grootgrondbezit van ruim 300.000 acres (iets minder dan de provincie Utrecht) door de spilzucht van de 7e Baron Reay of Reay verloren gegaan. Hij leefde op te grote voet en had onder meer een geldverslindende maîtresse. Wat voor de Nederlandse tak overbleef, waren de Schotse titels en de herinneringen aan de eeuwenoude familiegeschiedenis.

Sir Aenas Simon baron Mackay, 15th Baron Reay of Reay, Baronet of Nova Scotia, heer van Ophemert en Zennewijnen (1965), is de oudste zoon van de 14th Baron Reay of Reay en the Hon. Annabel Térese Fraser of the Barons Lovat. Hij volgde zijn vader in 2013 op als 15th Baron Reay of Reay en Clan Chief of Clan Mackay. Hij studeerde onder meer aan Brown University en is werkzaam als corporate financier en was één van de oprichters van Montrose Partners, een corporate finance firma en is directeur van Montrose Advisers. In 2019 werd hij gekozen als ‘hereditary peer’ in het Hogerhuis en nam daarin zitting bij de Conservatieven. Hij is gehuwd met de uit Finland afkomstige Mia Ruulio, heeft twee zoons, Alexander en Harry, en een dochter Iona en woont afwisselend in Chelsea en op Whittington Hall.

Voor een overzicht van zijn vele functies zie https://members.parliament.uk/member/4713/registeredinterests

Verjaardag AiN: Like & Win!

Afb. 1. Op 29 februari 2016 ondertekende notaris mr. A.C.W. graaf van Limburg Stirum de oprichtingsakte van de stichting Adel in Nederland in aanwezigheid van de bestuursleden de heer H. Post (voorzitter), mevrouw M.H.M. Kolkman-Wijma (secretaris) en mevrouw A.W. van Mourik-Töpfer (penningmeester).

Adel in Nederland bestaat sinds 23 september 2012 en volgend jaar vieren we ons 12 ½ jarig jubileum, maar op 29 februari 2016 werd in Hilversum bij notaris mr. A.C.W. graaf van Limburg Stirum de stichting Adel in Nederland opgericht.

Ons jubileum in 2025 zullen we vanzelfsprekend uitgebreid vieren, maar deze tweede keer dat wij op deze schrikkeldatum onze verjaardag als stichting kunnen vieren, willen we niet onopgemerkt voorbij laten gaan. Daarom verloten wij via onze facebookpagina vijf exemplaren van het Vriendenmagazine van Slot Zuylen. Hierin staat uitgebreide achtergrondinformatie over de tentoonstelling ‘Met Van Tuyll aan tafel’. Volgt u ons niet op Facebook, dan kunt u ons mailen via info@adelinnederland.nl.

U kunt tot 1 maart 2024 24.00 uur meedoen aan deze actie.

De tentoonstelling ‘Met Van Tuyll aan tafel’ is nog t/m zondag 3 maart op Slot Zuylen te zien! Kijk voor meer informatie hierover op https://www.adelinnederland.nl/weekendtip-op-slot-zuylen-met-van-tuyll-aan-tafel/

Afb. 2. Het Vriendenmagazine is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Slot Zuylen en in deze uitgave staat veel interessante achtergrondinformatie over de tentoonstelling ‘Met Van Tuyll aan Tafel’, die nog t/m zondag 3 maart op Slot Zuylen te bezichtigen is.

 

Sneeuwklokjesfeest op de Wildenborch in Vorden: za. 2 en zo. 3 mrt.

Afb. Kasteel de Wildenborch in Vorden, met zijn opvallende toren in het midden, is omringd door fraaie tuinen waar nu de sneeuwklokjes volop bloeien. Foto met dank aan www.wildenborch.nl.

Kasteel de Wildenborch is één van de zes kastelen van Vorden en was eeuwenlang in het bezit van adellijke geslachten als Van Wisch en Van Limburg Stirum. In 1780 werd het kasteel gekocht door Damiaan Hugo Staring (1736-1783) en de Wildenborch wordt nog steeds bewoond door deze patriciaatsfamilie.

Tussen 2008 en 2016 zijn de tuinen grootscheeps vernieuwd, waarbij waterpartijen hersteld zijn en vele gezichtsbepalende tuinelementen gerestaureerd werden. Op een aantal dagen in het jaar zijn de tuinen opengesteld en op 23 en 24 februari is het weer zover: dan zijn de eerste open tuindagen van dit jaar.

Onder de bomen en langs de paden is een tapijt van sneeuwvlokjes te zien met daartussen gele winterakonieten. De tuinen zijn tussen 11.00-15.30 uur te bezoeken en de entree bedraagt 7,50 euro.

Kijk voor meer informatie op www.wildenborch.nl.

Webinar ‘De verzamelende baron’ donderdag 29 februari as.

Afb. 1. Willem Anne Assueer Jacob Schimmelpenninck van der Oye, heer van Duivenvoorde, Rozenburg, Voorschoten en Veur; jagermeester Koningin Wilhelmina, kamerheer i.b.d. van H.M. de Koningin, lid gem. raad Voorschoten, hoogheemraad en dijkgraaf van Rijnland (1889-1957). Foto met dank aan collectie RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis/184271.

De Werkgroep Adelsgeschiedenis (www.adelsgeschiedenis.nl) is opgericht in 1993 en heeft als voornaamste doel het bevorderen van de beoefening van en de kennis over de geschiedenis van de (Nederlandse) adel. Dit doet de werkgroep door middel van het uitgeven van het Jaarboek Virtus en monografieën in de Reeks Adelsgeschiedenis. Daarnaast organiseert de werkgroep symposia om het contact tussen onderzoekers en belangstellenden te vergroten. Ook organiseert ze voor haar leden excursies en webinars.

Op donderdagavond 29 februari gaat het webinar over De verzamelende baron – W.A.A.J. Schimmelpenninck van der Oye, Duivenvoorde en zijn familiecollectie en spreker zal zijn Simone Nieuwenbroek

Vanaf het moment dat hij in 1912 het landgoed, het kasteel en de familiecollectie in Voorschoten erfde, droeg Willem Anne Assueer Jacob baron Schimmelpenninck van der Oye (1889-1957) zorg voor de geschiedenis die zijn voorouders gedurende ruim zeven eeuwen hadden opgebouwd. Talloze briefjes met genealogische aantekeningen van zijn hand, rekeningen van restauratoren en briefwisselingen laten zien hoe sterk hij zich verbonden voelde met zijn familiegeschiedenis. Daarbij drukte de baron op een bijzondere manier zijn eigen stempel op de ‘collectie Duivenvoorde’: hij deed grote moeite om via veilingen en particuliere verkopen verdwenen delen van de oorspronkelijke familiecollectie terug te brengen op Duivenvoorde. Waarom was de baron zo gedreven om de oude collectie Duivenvoorde te reconstrueren, hoe verschilt dit van de verzamelmotieven van zijn voorouders en hoe kunnen we dit zien in het licht van de identiteitscrisis waarin de Nederlandse adel in de vroege twintigste eeuw verzeild was geraakt?

Programma webinar
20:00 uur: Opening door Guus van Breugel
20:05 uur: Lezing door Simone Nieuwenbroek
20:40 uur: Discussie
21:00 uur: Einde webinar

*De Zoom meeting room is vanaf 19:45 uur geopend. Wanneer u zich heeft aangemeld krijgt u op de dag van de webinar zelf de link naar de zoom meeting room toegestuurd via een separate mail.

Aanmelden kan via deze link: https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdQrQy7FhEPbgyOphdOwpLExzl5l4tdoR7vhtXVWrdLfDNMBQ/viewform

Afb. 2. Kasteel Duivenvoorde, waar de hoofdpersoon in dit verhaal woonde.

 

Het scherp van de snede – Vier eeuwen papierknipkunst in Nederland


Sinds de Gouden Eeuw maken mensen in huiselijke omgeving uit papier de mooiste creaties met mes of schaar. Zonder scholing, zonder leermeester en zonder voorbeelden knippen of snijden zij illustraties bij verhalen, sierlijk schoonschrift, geboorte- en bruiloftsherinneringen, portretten, godsdienstige en politieke prenten of scènes uit hun dagelijks leven. Zij doen dat ieder op hun eigen manier: symmetrisch of niet, in het platte vlak of met een vleugje reliëf, heel naïef of uiterst verfijnd. Een enkeling is beroemd in zijn tijd, om daarna weer snel te worden vergeten. Aan de hand van hun werk geeft Het scherp van de snede aan dertig papierknipkunstenaars weer een gezicht. Daarmee vertelt het ook de geschiedenis van vier eeuwen papierknipkunst in Nederland.

In één van de 30 hoofdstukken over papierkunstenaars van de 17e tot de 20e eeuw is een hoofdstuk over de 18e-eeuwse snijkunstenaar Frederik Hendrik baron van Voorst.

Link naar bestelmogelijkheid: https://www.waanders.nl/nl/het-scherp-van-de-snede.html

26 t/ 29 febr.: timed online veiling Veilinghuis Van Spengen met zilver Boreel

Afb. Twee zilveren borden met het familiewapen Boreel, waarvan de opbrengst voor het Rode Kruis is. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Van Spengen in Hilversum.

Van 26 t/m 29 februari loopt er een timed online veiling af bij Veilinghuis Van Spengen in Hilversum met kunst, antiek, zilver, porselein, juwelen, enz. Tot de aangeboden kavels behoort o.a. zilver met het wapen Boreel. Lees het verhaal hierbij hieronder en kijk voor de online catalogus voor wat verder geveild wordt op https://vanspengen.cloudcatalogus.nl/Home/Catalog

Lotnr. 2016 betreft twee zilveren borden met gecountourneerde rand, voorzien van het gegraveerde familiewapen van Boreel. De borden zijn in Amsterdam gemaakt anno 1773 en 1774 en zijn beide van meester Frederik Manicus I (Citroen nr. 226) (diameter 25 cm., gewicht 1160 gram).  De opbrengst is ten bate van het Rode Kruis.

De twee borden worden getaxeerd op 600-800 euro. Veilingopbrengst: 2.355 euro.

De familie Boreel is een oude regentenfamilie en behoort sinds 1814 tot de Nederlandse adel met het predikaat jonkheer/jonkvrouwe. In 1645 werd een voorvader al door Koning Karel I van Engeland verheven tot Baronet. Deze niet-adellijke, maar wel erfelijke titel geeft de drager het recht het Engelse predikaat Sir te voeren. De familie Boreel is de enige overgebleven Nederlandse adellijke familie die dit Engelse predikaat heeft. De huidige Chef de Famille is de 14e Baronet.

AiN op reis: het familiegraf Roest van Alkemade in de kathedraal van Brussel

Afb. 1. Het graf De Roest d’Alkemade in St-Michiels en St-Goedelekathedraal in Brussel.

In de St-Michiels en St-Goedelekathedraal in Brussel bevindt zich links voorin, op een prominente plek, een grafkelder van de familie De Roest d’Alkemade – een Belgische adellijke familie, die zijn oorsprong vindt in Amsterdam.

De familie Roest van Alkemade is een van oorsprong Amsterdamse familie en begint in 1553 met de vermelding van de stamouders Elbert N.N. en Belie Jacobsdr. Hun zoon, Roelof Elbertsz., werd in 1557 als zuivelkoper in de Kromme Elleboogsteeg in Amsterdam vermeld. Het was diens zoon, de zijdelakenverkoper Frederik Roelofszn., die in 1588 in Amsterdam in het huwelijk trad met Alyt Roest en hun nageslacht nam de familienaam Roest over.

Afb. 2. Françoise Angélique Gilles (1758-1826), echtgenote van Arnoldus Roest van Alkemade (1756-1787), met haar zoons Theodore Joseph Roest van Alkemade en Ludovicus Franciscus Roest van Alkemade. Haar echtgenoot was ten tijde van de vervaardiging van dit portret door N.J. Delin al overleden en hij staat op het medaillon, dat op haar jurk is gespeld, afgebeeld. Arnoldus Roest van Alkemade was een kleinzoon van het in de tekst genoemde echtpaar Roest van Alkemade-Cromhout. Deze tak bleef tot aan haar uitsterven in 1809 in Amsterdam woonachtig. Foto met dank aan collectie RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis/19403.

In de volgende generatie huwde de advocaat mr. Adriaen Vredericksz Roest (1593-1636) in 1630 Catharina van Alkemade (ca. 1597-1645) en hun nageslacht verkreeg op deze wijze de dubbele achternaam Roest van Alkemade. Het was hun zoon mr. Adriaen Roest van Alkemade (1639-1692), die advocaat en regent van het Aalmoezeniersweeshuis in Amsterdam was, die in 1669 een buitengewoon gunstig huwelijk sloot met de vermogende Ida Maria Cromhout (1649-1692). Haar ouders stonden met 1 miljoen gulden op de 20ste plaats van rijksten in de 17e eeuw. Adriaen en Ida Maria werden zelf in 1674 aangeslagen voor een vermogen van 250.000 gulden. De familie Roest van Alkemade bleef rooms-katholiek, waardoor bepaalde regentenfuncties niet meer bereikbaar waren, maar hun vermogen en hun gunstige huwelijken zorgden er voor dat zij tot de elite bleven behoren.

De sterke sociale stijging en het grote familiekapitaal opende de adellijke huwelijksmarkt en in 1746 trad hun kleinzoon Jacob Theodoor Roest van Alkemade (1717-1767), die meester-munter in de Munt in Dordrecht was, in het huwelijk met de adellijke Elisabeth Maria Cornelia Oem van Moesenbroeck, vrouwe van Moesenbroeck (1727-1785).

Hun oudste zoon werd in 1816 opgenomen in de Nederlandse adel met de titel baron op basis van het adelsdiploma van Keizer Jozef II uit 1782. Deze tak stierf in 1851 uit. Hun tweede zoon voegde de naam van zijn moeder toe en deze tak werd uiteindelijk in de Belgische adel opgenomen waar zij voortleeft als De Roest d’Alkemade en De Roest d’Alkemade gezegd Oem van Moesenbroeck. Deze tak heeft de titel burggraaf bij eerstgeboorte.

Afb. 3. Links voor het altaar op een prominente plek de grafkelder De Roest d’Alkemade.