De Heemkundige Kring Bocholt, de Aldenborgh, de kring Weert van het Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap en de Erfgoedgemeenschap Nederweert organiseren samen dit symposium.

Wanneer: donderdag 22 augustus, inloop 13.15 uur, aanvang 14.00 uur
Waar: Parochiehuis, Kerkplein 11 in Bocholt.
Entree: gratis

Download hier de flyer van dit symposium: flyer Symposium Bocholt 2024

Het is dit jaar 500 jaar geleden dat Filips van Montmorency, graaf van Horn, het levenslicht zag en dat is de aanleiding voor het symposium ‘De kat van huis en de duivel op het kussen, graag Filips van Montmorency en zijn powervrouwen’.

Over de graaf is al enorm veel gepubliceerd. Toch heeft recent onderzoek geleid tot een groot scala aan nieuwe gezichtspunten, niet in de laatste plaats over de invloedrijke rol van de vrouwen in het leven van Filips, te weten zijn echtgenote Walburgis en schoonmoeder Anna van Egmond. Vanuit zeer verschillende invalshoeken zal in het symposium nieuw licht op de graaf en zijn vrouwen worden geworpen.

De inleiders zijn Alfons Bruekers, Wim Cuppens, Anneleen Gabriëls, Mart Graef en Lennart Willems. Peter Korten is dagvoorzitter.

Burgemeester Stijn van Baelen zal de middag openen.

Alfons Bruekers
‘Twee geloven op een kussen, daar slaapt de duivel tussen’. En ‘als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel’. Die twee oude gezegden beschrijven eigenlijk precies het huwelijk van Filips de Montmorency en zijn echtgenote Walburgis van Nieuwenaer.

Aan het thuisfront, op het grafelijk kasteel in Weert, had hij het nodige te stellen. Als katholieke dienaar van de koning deelde hij het bed met zijn calvinistische echtgenote Walburgis, en het huishouden met zijn Lutherse moeder, Anna van Egmond. Zelf was hij veel van huis en dan hadden de beide dames in Weert vrij spel. Girl Power!

Dat alles wordt belicht in het perspectief van een eeuwenlange traditie van ups en downs in de relatie van de Hornes met hun onderdanen. Daar kunnen ze vooral in Nederweert over meepraten.

Anneleen Gabriëls
Anna Walburgis van Nieuwenaer, dochter van Willem van Nieuwenaer, graaf van Meurs en keizerlijk raadsheer, groeide op in het stadje Meurs tussen de geleerden, diplomaten en hoge edellieden. In 1546 trad ze in het huwelijk met Filips van Montmorency, een huwelijk dat hun vaders hadden gearrangeerd als diplomatieke oplossing voor een opvolgingsgeschil. Walburgis’ vader kon namelijk aanspraak maken op het gebied dat graaf Jan, de laatste graaf van Horn, voor zijn stiefzoon Filips in petto had. In afwezigheid van haar echtgenoot, viel het bestuur van het graafschap terug op haar en haar schoonmoeder. Na de onthoofding van de graaf, was haar toekomst echter onzeker. Ze trouwde opnieuw, dit maal met haar twintig jaar jongere neef, die een cruciale positie had in de Nederlanden en het Heilig Roomse Rijk. Ook dit huwelijk draaide uit in tragedie. Haar tweede echtgenoot overleed wederom op jonge leeftijd.

In de schaduw van de historiografie van de negentiende en twintigste eeuw kreeg Walburgis de stempel van een koudbloedige, onverschillige en zwakke echtgenote. Niets bleek minder waar. Ze had een uitgestrekt intellectueel netwerk en was zelf een hartstochtelijke vertegenwoordigster van het nieuwe geloof. Daarnaast had ze een uitstekend politiek inzicht en was vaak het brein achter politieke allianties. Ze erfde van haar echtgenotes een enorm gebied, waardoor ze een cruciale schakel werd in de Nederlandse geschiedenis.

Hoe ze man en macht verbaasde en haar geraffineerd diplomatiek talent inzette voor haar ambities en crisismanagement, stel ik heel graag voor tijdens het symposium op 22 augustus.

Wim Cuppens
Het einde van de dynastie van de machtige van Hornes had veel oorzaken. Niet alleen de executie wegens hoogverraad van de laatste graaf, Filips van Montmorency, maar ook gebrek aan afstammelingen, financieel debacle en familietwisten maakten dat zij al de gebieden verloren waar ze eeuwen heer en meester waren geweest. Ook hun heerlijkheid Bocholt, maar daar bewaren we wel enkele straffe  herinneringen aan hun tijd.

Mart Graef
Filips van Montmorency is de geschiedenis ingegaan als de graaf van Horn. Samen met de graaf van Egmont en de prins van Oranje vormde hij het driemanschap dat aan het begin stond van de opstand van de Nederlanden tegen Spanje. De grafelijke titel die Filips had geërfd van zijn stiefvader gaf hem, dankzij de inspanningen van zijn moeder, toegang tot de hoogste kringen in Brussel.

Het graafschap Horn, dat ooit gebieden omvatte die nu in Nederlands en Belgisch Limburg liggen, is al eeuwen geleden van de politieke kaart verdwenen. Hoe was het ontstaan, en hoe kwamen de graven van Horn aan hun voorname status, die zich kon meten met die van Egmont en Oranje? Op die vragen zal in deze voordracht worden ingegaan.

Lennart Willems
Tijdens de middag over de powervrouwen komt Lennart tussen de lezingen door aan het woord om beeldende kunst rond Walburgis van Nieuwenaar toe te lichten. Het gaat dan over de portretten van Walburgis, de penningen met haar beeltenis, een tekening van kunstenaar Jacques de Gheyn II en een bedelnap die wordt gelinkt aan de graaf van Horn en in het bezit zou zijn geweest van Walburgis.