Vandaag vindt de opening van de Staten-Generaal op Prinsjesdag wederom plaats in de Grote of Sint-Jacobskerk in ‘s-Gravenhage. Achterin deze kerk, in het koor, is het grafmonument te zien van Jacob van Wassenaer, baanderheer van Wassenaar, heer van Obdam, Hensbroek, Spierdijk en Wogmeer, Spanbroek, Opmeer, Zuidwijk en Kernheim (1610-1665).
Jacob van Wassenaer maakte een vliegende start in het leven als telg uit de tak Obdam van het vooraanstaande adellijke geslacht Van Wassenaer en zoals zovelen van zijn voorvaderen werd hij lid van de Ridderschap van Holland. Aanvankelijk koos hij voor een carrière in het Staatse leger en bereikte hierin in 1644 de rang van kolonel. Inmiddels was hij in 1633 in het huwelijk getreden met Agnes van Renesse van der Aa, vrouwe van Schonauwen, dat zij mee ten huwelijk bracht.
In de jaren die volgden, werd hij gouverneur en drost van stad en land van Heusden, luitenant-houtvester van Holland en hoogheemraad van Rijnland. Hoogtepunt in zijn carrière was zijn benoeming in 1653 tot luitenant-admiraal van Holland en West-Friesland. Deze benoeming was enigszins opmerkelijk gezien zijn militaire achtergrond, maar moet als een politieke keuze gezien worden, omdat hij de politiek van raadpensionaris Johan de Witt steunde en niet Oranjegezind was. Onder zijn leiding nam de vloot aan verschillende zeeslagen deel en vanwege zijn rol in de Slag in de Sont in 1658 ontving hij van de Deense Koning de prestigieuze Orde van de Olifant.
Tijdens de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog vond hij in 1665 zijn ondergang: zijn schip De Eendracht werd in de kruitkamer getroffen, waardoor het schip explodeerde en met vrijwel de gehele bemanning ten onder ging. Jacob van Wassenaer kreeg aldus een zeemansgraf, maar de Staten-Generaal stichtten voor hem een grafmonument in de Haagse Grote of Sint-Jacobskerk door de Amsterdamse beeldhouwer Bartholomeus Eggers waarop hij staande is afgebeeld, omdat hij hier niet begraven ligt. Dit deed de schrijver Westerbaan dichten: ‘Hier staet hij wel soals gij ziet, maer hij en leit er niet’.
Het grafmonument neemt een ereplaats in op het koor van de kerk en Jacob van Wassenaer staat hierop afgebeeld in harnas onder een baldakijn met aan zijn voeten een treurende putto met enkele doodssymbolen: een omgekeerde toorts als symbool voor het gedoofde leven, een schedel en een zandloper voor de tijd die wegglijdt. Links staat een page die de helm van Jacob van Wassenaer draagt en rechts een page die zijn schild draagt met daarop het familiewapen Van Wassenaer. Achter het beeld zit de Faam op een adelaar en verkondigt op zijn loftrompet in de linkerhand de roem van de luitenant-admiraal en hij heeft in zijn rechterhand een lauwerkrans. Op de hoeken van het grafmonument staan vier vrouwenfiguren die de deugden Trouw, Dapperheid, Voorzichtigheid en Waakzaamheid voorstellen.
Het grafmonument werd in 1842 in opdracht van zijn laatste nakomelinge uit de tak Obdam gerestaureerd en hieraan herinnert een tekst op de achterzijde: PIETATE.IN.PROAVUM.DE.PATRIA.BENE.MERITUM./SOLA.SOLA.EX.HAC.STIRPE.RELIQUA./ MARIA.CORNELIA.COMITISSA.DE.WASSENAER./DOMINA.IN.OBDAM.LAGE.WASSENAAR.TWICKEL&
c.UXOR.IACDIC.CAR.BARONIS.DE.HEECKEREN./HOC.VIRTUTIS.BELLICAE.MONUMENTUM.
RESTAURANDUM.CURAVIT./ANNO.DOMINI.MDCCCXLII.
De vader van Maria Cornelia gravin van Wassenaer (1799-1850) was de laatste Van Wassenaer Obdam die in één van de familiegrafkelders in de buurt van het monument werd bijgezet. Zijzelf rust sinds 1850 op het kerkhof van Wassenaar, omdat inmiddels het verbod op begraven in kerken was ingetreden.
