Gisteren ontvingen Elyze Storms-Smeets en Nick van den Berg namens de overige 17 auteurs de sKBL-Ithakaprijs uit handen van juryvoorzitter Paul Schnabel. Volgens de jury laat Oorlog in Arcadië 1940-1945 “in woord en beeld overtuigend en indringend zien dat de tijd van Arcadië als een idyllische wereld ver verwijderd van oorlog, geweld en ellende na de jaren dertig definitief voorbij was. Dat is een verhaal dat ook verteld en getoond moet worden, om niet te vergeten wat er toen gebeurd is en steeds te beseffen dat ook wat in eeuwen geschiedenis geworteld is, nooit veilig en zeker is.”

10 jaar sKBL-Ithakaprijs
Oorlog in Arcadië 1940-1945 wint de sKBL-Ithakaprijs, de belangrijkste Nederlandse prijs voor boeken of journalistieke producties over kastelen, buitenplaatsen en landgoederen (KBL). Het is de tiende keer dat deze prijs, bestaande uit een award met een bedrag van € 5.000, is uitgereikt. De prijs is een initiatief van stichting Kastelen, historische Buitenplaatsen & Landgoederen (sKBL) en is mogelijk gemaakt dankzij een particuliere donateur.

Uniek in zijn soort
Oorlog in Arcadië is onder de vele boeken over KBL uniek omdat het juist niet laat zien hoe idyllisch deze plaatsen waren of weer zijn. Ieder hoofdstuk en elke foto toont aan hoe zwaar de tol is geweest die de oorlog van specifiek dit erfgoed eiste en hoe groot het leed was van de bewoners, zeker als dit Joodse eigenaren waren. Nog voor de oorlog begon, werden al zo’n 90 kastelen en landgoederen gevorderd met het oog op de mobilisatie en landsverdediging. De bezetter gebruikte ze als plekken voor de huisvesting van ruim 100.000 manschappen en voor de militaire leiding als woonst. Daarnaast werden er fabrieken, landingsbanen, anti-tankgrachten en bunkers gebouwd. Veel werd leeggeroofd, uitgewoond of gesloopt en later leidde de opmars van de geallieerden nog eens tot vele verwoestingen.

Uit het juryrapport
“Veel landgoederen boden gelegenheid voor onderduik en verzet; zo kon Slot Zuylen dankzij de dappere barones Van Tuyll van Serooskerken tot het laatst een veilig toevluchtsoord voor Joodse kinderen zijn. Maar in een van de vele andere voorvallen die in het boek beschreven worden zien we graaf De Marchant et d’Ansembourg, heer van het grote kasteel Amstenrade, met Hitlersnor optreden als fractievoorzitter van de NSB in de Tweede Kamer en later als willige collaborateur met de bezetter. […] De prijs gaat naar het boek dat voor Nederland als geheel een nog te weinig bekend en belangrijk hoofdstuk in de geschiedenis van kastelen, buitenplaatsen en landgoederen invult, misschien niet toevallig in het jaar van herdenking dat 2024 ook is, omdat het op 12 september 80 jaar geleden was dat de geallieerden bij Maastricht Nederland binnentrokken.”

Lees het volledige juryrapport

De jury
De jury van de sKBL-Ithakaprijs en -stipendium bestaat uit Paul Schnabel (voorzitter), René Dessing (secretaris / voorzitter sKBL), Yme Kuiper (emeritus-hoogleraar historische Buitenplaatsen & Landgoederen, RUG), Marcel van Ool (cultuurhistoricus, adviseur landschap en cultuurhistorie bij Staatsbosbeheer) en Juliette Jonker-Duynstee (kunsthistoricus, publicist en expert voor buitenplaatsen langs de Vecht).

Achtergrond prijs & stipendium
De sKBL-Ithakaprijs is bedoeld ter stimulering van interdisciplinair (wetenschappelijk) onderzoek over Nederlandse KBL. Ook journalistieke (media) producties die dit monumentale erfgoed onder de aandacht van een breed publiek brengen, komen in aanmerking. Het sKBL-Ithakastipendium is beschikbaar voor onderzoekers die vanuit verschillende disciplines onderzoek willen verrichten naar KBL. Voorwaarde is dat het onderzoek gepubliceerd zal worden.

Aan zowel de prijs als het stipendium is een geldbedrag van € 5.000,- verbonden, waarmee zede hoogste geldelijke prijzen zijn voor onderzoek naar KBL. De prijs en het stipendium werden vanaf 2015 mogelijk gemaakt door een genereuze gift van oud-staatssecretaris van Volksgezondheid Mr. E. Veder-Smit. Sinds 2020 maakt een tweede particuliere schenker de prijs en het stipendium mogelijk voor een periode van tien jaar. Voor meer informatie en eerdere winnaars van de Ithakaprijs en -stipendium, zie: https://www.skbl.nl/informatie-ithakaprijs-en-ithakastipendium/

Over sKBL
sKBL werd opgericht naar aanleiding van het Nationale Jaar voor de historische Buitenplaatsen 2012. De stichting richt zich op het vergroten van de publieke zichtbaarheid van het monumentale erfgoed dat samenhangt met kastelen, historische buitenplaatsen & landgoederen. Bovendien is zij een landelijke organisatie voor direct betrokkenen bij de instandhouding van dit monumentale erfgoed. De stichting telt ruim 300 donateurs waaronder een groot aantal kastelen en historische buitenplaatsen. Meerdere provincies, natuurorganisaties en fondsen ondersteunen sKBL.