Prof. jonkheer dr. Christiaan Frans Joseph Lodewijk Maria van Nispen tot Sevenaer, priester in de Sociëteit van Jezus, geboren ’s-Hertogenbosch 15 maart 1938, overleden Nijmegen 12 mei 2016.
Een leven in dienst van de dialoog
Jonkheer Christiaan Frans Joseph Lodewijk Maria van Nispen tot Sevenaer werd geboren op 15 maart 1938 te ’s-Hertogenbosch. Zijn vader, jonkheer mr. Carolus Henricus Josephus Ignatius Maria van Nispen tot Sevenaer, stamde uit een geslacht dat teruggaat tot in het begin van de 16e eeuw en dat generaties lang in Vlissingen gevestigd was. Een voorvader werd in de 17e eeuw doopsgezind, maar een achterkleinzoon keerde terug in de schoot van de moederkerk. In 1816 werd een voorvader met het predikaat van jonkheer in de Nederlandse adel opgenomen en na de koop van Sevenaer in 1824 werd deze naam aan de familienaam toegevoegd.
Zijn moeder, Anna Leonarda Huberta Maria van Baar, was de dochter van een notaris en haar grootvader was een in zijn tijd bekend conservatief katholiek Tweede Kamerlid, die als gemoedelijk en praatgraag werd omschreven en van een grapje hield. Het was niet het enige adellijke huwelijk in de familie Van Baar, want haar broer was gehuwd met een Belgische barones De Heusch de la Zangrije en een zusje huwde een jonkheer Van Sasse van Ysselt.
Hij groeide met een oudere broer op in Mill in Noord-Brabant. Hier waren zijn ouders komen wonen, nadat zijn vader in 1933 benoemd was tot burgemeester van Mill en St. Hubert. Zijn vader vervulde hier het burgemeestersambt tot in 1958.
In 1955 trad hij, zeventien jaar oud, in de Orde van de Jezuïeten en veertien jaar later werd hij tot priester gewijd. Het grootste deel van zijn leven verbleef hij in het Midden-Oosten en zijn hele leven lang waren studie en onderwijs zeer belangrijk voor hem. Hij studeerde theologie en islamologie in Lyon, in Parijs aan de Sorbonne en in Kaïro aan de staatsuniversiteit Ain-Shams en was als docent verbonden aan het Koptisch-Katholieke Seminarie in Kaïro. Uiteindelijk werd hij professor Arabische filosofie.
De dialoog tussen christenen en islamieten probeerde hij steeds te bevorderen door het geven van colleges en lezingen en door het schrijven. Voorop stond voor hem de verbinding tussen mensen en zijn belangstelling ging altijd uit naar de mensen die hem omringden.
In 2004 verscheen zijn boek, dat twee jaar later in het Nederlands vertaald werd: ‘Christenen en Moslims. Confrontatie of dialoog?’ Hierin ging hij in op de vraag of wij ondanks onze vooroordelen, misverstanden en wederzijdse verwijten toch tot een waarachtig dialoog kunnen komen.
Hij had een diepe geloofsbeleving en kon er bedroefd van worden wanneer mensen hun godsdienst gebruikten om geweld te rechtvaardigen. In 2009 zei hij in een interview: “Zeggen dat de godsdiensten een bron van tweedracht vormen is een aperte contradictie; godsdienst is een manier om je geloof te leven, en geloof betekent je hart openen voor God en daarom ook voor elke andere mens. Persoonlijk beleef ik mijn christelijk geloof nooit als iets dat me tegenover mijn medemensen plaatst. De combinatie ‘intolerante gelovigen’ is volgens mij te vergelijken met die van ‘vierkante cirkel’. Men kan gelovig zijn of men kan intolerant zijn, maar nooit beide tegelijk. Intolerant gedrag is strijdig met het geloof.”
In de loop der jaren werd hij lid van vele commissies:
– Al-Ikhā’ al-Dīnī (Religious Fraternity), Egypte (sinds 1975)
– Egyptian Philosophical Association (sinds 1988) – Egyptian Commission for Justice and Peace (sinds 1990)
– Arab Working Group on Muslim-Christian Dialogue (AGMCD) affiliated to the Middle East Council of Churches (MECC) (sinds 1992)
– Arab-West Report, Board of Advisors (sinds 1997) – Commission of Philosophy at the Higher Council of Culture (sinds 2000).
– Commission of Philosophy and Religions at the Bibliotheca Alexandrina (sinds 2001).
Mede hierdoor bouwde hij een groot netwerk op en beschikte hij over buitengewone contacten. Hij werd op het gebied van de verhoudingen tussen christenen en moslims een eminent kenner en voor verschillende partijen was hij hierin een belangrijke vraagbaak.
Door gezondheidsredenen gedwongen, keerde hij in 2010 terug naar Nederland en hier volgden jaren waarin hij zich omringd wist door liefdevolle verzorging. Op 12 mei 2016 kwam hij in Nijmegen te overlijden: “Na een intens en zeer werkzaam leven van diepe studie, onderwijs en ontmoeting, hoofdzakelijk in Egypte, is (…) toch nog onverwacht van ons heengegaan onze zeer geliefde broer, zwager, oom en oud-oom Professor Jhr Dr Christiaan F.J.L.M. van Nispen tot Sevenaer Priester in de Sociëteit van Jezus”. Christiaan van Nispen werd achtenzeventig jaar en wordt diep betreurd door zijn broer, schoonzuster, nichtjes, verdere familieleden en vele anderen die hem zullen missen.
De Eucharistie ten afscheid werd gevierd op vrijdag 13 mei in de kapel van het Berchmanianum samen met zijn medebroeders in Nijmegen. Een bijeenkomst waarop zijn leven herdacht werd, vond plaats op zondag 4 juni in de Sociëteit aan het Lange Voorhout in ’s-Gravenhage en hier werden onder meer door Pater prof. dr. J. Peters S.J. herinneringen aan hem opgehaald en werd er ingegaan op zijn betekenis voor de verhouding tussen de islam en het christendom.
Gebruikte bronnen o.a. : verschillende jaargangen van het Nederland’s Adelsboek, ‘Verlangen naar vrede en eenheid in Egypte’ door Jan Peters S.J. in Ignis Webmagazine, 27 januari 2011 en het lemma ‘Christiaan van Nispen , S.J.’ op www.arabwestreport.info/en van 25 augustus 2010.
