Koning Willem I was gehuwd met Wilhelmina Prinses van Pruisen, maar na haar overlijden zocht en vond hij een nieuwe huwelijkspartner: Henrica Adriana Ludovica Flora des H.R. Rijkgravin d’Oultremont de Wégimont (1792-1864). Het was een huwelijk dat op veel weerstand kon rekenen; Henriette, zoals zij genoemd werd, was hofdame geweest van Wilhelmina, was katholiek en stamde uit een Zuid-Nederlandse familie. Vooral het laatste lag gevoelig, omdat de Belgen zich in 1830 afgescheiden hadden en Henriette kreeg al snel de bijnaam ‘Jetje Dondermond’.
Ondanks de weerstand huwde Koning Willem I toch Henriette d’Oultremont en hij deed afstand van de troon. Zij vestigden zich in Berlijn, waar zij als Graaf en Gravin van Nassau door het leven gingen. In 1843 overleed Koning Willem I en Henriette verdween in de vergetelheid, totdat ruim een eeuw later bij toeval de correspondentie voor de dag kwam, die Willem en hofdame Henriette anderhalf jaar lang hadden gevoerd.
Nadat hij haar een huwelijksaanzoek had gedaan, werd zij als Belgische én roomse weggepest van het hof. Daarna dwong het volk, opgejut door de kroonprins en de pers, Henriette halsoverkop Nederland te verlaten. Hun correspondentie laat een wanhopig verliefde oude vorst zien en een schrandere, karaktervaste jonge vrouw, die haar reserves behield tegen een huwelijk dat haar en haar koning in grote problemen kon brengen. Zelfs op de dag vóór het geplande huwelijk in Berlijn overwoog ze rechtsomkeert maken, terug naar België. Maar de brieven brengen ook onder woorden dat Henriette in de aanloop naar het huwelijk geen ondergeschikte rol wenste te spelen. Met haar principes mocht niet gesold worden.
Dit boek biedt op basis van deze persoonlijke brieven een mooie inkijk in een vergeten huwelijk, waarbij de lezer een mooi beeld krijgt van een karaktervolle vrouw.
Bob Duijvestijn (1940) studeerde Duitse taal- en letterkunde aan de RU Utrecht en promoveerde aan de RU Gent op de Middelnederlandse Madelgijs en zijn Duitse vertaling (Johan de la Courtprijs en laureaat AWLsK). Van zijn hand verschenen talrijke bijdragen aan de studie van de middeleeuwse Karelepiek en de roman Hou het zakelijk (2015).
Afb. 1. Op Open Monumentendag op zaterdag 14 september is huis Landfort te bezoeken en worden er leuke activiteiten georganiseerd in het park rondom het huis.
Ook dit jaar doet stichting Erfgoed Landfort weer mee met de Open Monumentendag op zaterdag 14 september 2024. Omdat dit jaar landelijk gekozen is voor het thema verbinding, heeft stichting Erfgoed Landfort contact gezocht met Duitsland. Een goede verbinding met de Duitse buren is immers voor allen in de grensstreek van belang. In de ochtenduren vindt op het gazon achter het landhuis een openluchtconcert plaats door het Halderner Blasorchester uit Rees en door leden van Harmonie St. Caecilia uit Megchelen. Dit concert is gratis toegankelijk voor degenen die een ticket voor het park hebben gekocht.
Bijzonder is dat het Landersmuseum uit Munster aanwezig is met herbaria die ooit toebehoorden aan Johann Albert Luyken. Verder is er in het park een kleine informatiemarkt met vertegenwoordigers van Duitse monumentenorganisaties, kastelen en landhuizen uit de grensstreek. Aanwezig zijn de monumentenorganisatie LWL (Landesverband Westfalen-Lippe), het Europese historische tuinenverband EGHN, Schloss Dyck en anderen. Daarnaast wordt in de middag de winnaar bekend gemaakt van de fotowedstrijd rond Huis Landfort die begin 2024 was uitgeroepen. De door de vakjury gekozen tien mooiste opnames zullen die dag ook worden geëxposeerd.
Natuurlijk zijn er die dag weer volop rondleidingen en als het een zonnige dag wordt, zal de tuin er verleidelijk bij staan. Vanwege Open Monumentendag geldt die dag het gereduceerde tarief van € 5,- toegang park. Wil men een rondleiding meemaken dan bedraagt de deelname € 10,- p.p. (inclusief toegang park). Normaal is dit € 16,- p.p. Omdat we veel bezoekers verwachten, wordt die dag enkel door de beletage van het landhuis rondgeleid.
Duco Louis van Asbeck Laurey, geboren Rotterdam 28 augustus 2024, zoon van Arthur Louis baron van Asbeck en Lyzette Thérèse barones van Asbeck née Laurey.
Afb. 1. Links het familiewapen van de graven & jonkheren Van den Bosch en rechts het familiewapen van de baronnen Van Wijnbergen.
Gijs Willem Leusink MSc en jonkvrouwe Victoria Cornelie Florentine van den Bosch MSc, Oldebroek 31 augustus 2024.
Een huwelijk op historische grond
In 1402 werd Sweder van Wijnbergen door de Hertog van Gelre beleend met ‘Swaluenborch’ – tegenwoordig Zwaluwenburg geheten – bij Oldebroek. Sweder van Wijnbergen is de stamvader van het adellijke geslacht Van Wijnbergen en de bruid is via haar moeder, een geboren barones Van Wijnbergen, een rechtstreekse nakomeling van hem. Hierdoor vindt dit huwelijk vandaag plaats op historische familiegrond.
Naast de Zwaluwenburg werd Sweder van Wijnbergen ook beleend met het goed Wimborch bij Doetinchem en in 1393 was hij reeds, namens zijn vrouw Griete, beleend met het goed Radeland bij Doesburg. In 1393 kocht hij Bulzebrouck bij Zeddam. Samen met zijn vrouw Griete en zoon Sywart werd hij in 1403 genoemd in een leenacte van de abdis van Elten. Niet alleen door zijn bezit, maar ook door de geografische spreiding hiervan, laat zien dat hij een edelman van aanzien was in zijn tijd.
Afb. 2. Zwaluwenburg voor de nieuwbouw in 1728, door Jacobus Stellingwerf, papier, pen en penseel in grijs, 141.0 x 196.0 mm. Part. coll. Foto met dank aan de RKD/189288.
Het geslacht Van Wijnbergen bleef eeuwenlang in het bezit van Zwaluwenburg tot het door huwelijk vererfde op het geslacht Van Haersolte: erfdochter Johanna van Wijnbergen huwde eind 16e eeuw Rutger van Haersolte en hierdoor kwam Zwaluwenburg in het bezit van het adellijke geslacht Van Haersolte. In 1605 werd hun zoon Sweder van Haersolte beleend met Zwaluwenburg.
Afb. 3. Huis Zwaluwenburg nu: begin 18e eeuw werd het oude huis Zwaluwenburg van de Van Wijnbergens afgebroken en het echtpaar Anthoni Swier van Haersolte, Zwaluwenborg, Elsen, Bredenhorst en Staverden (1690-1733) en Coenradina Wilhelmina van Dedem (1701-1751) bouwde hier het nu nog bestaande huis. Het werd in grootse stijl gebouwd met een voorplein met twee bouwhuizen, die door twee gebogen galerijen met daarboven een balustrade verbonden zijn met het huis. Bovenin het halfronde fronton zal oorspronkelijk het alliantiewapen Van Haersolte-Van Dedem hebben gezeten, maar dit werd in latere tijden vervangen. Cornelis Pronck tekende dit huis in 1732 en noemde het ‘een modern heerenhuys, geleegen ten zuyt oosten van Elburg (…) in een ongemeen vermakelijke landstreek’.
Afb. 1. De voor- en achterzijde van de gouden prijspenning van de Hollandsche Maatschappij van Landbouw, die in 1850 uitgereikt werd door mr. Hugo baron van Zuylen van Nyevelt. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Korendijk.
Op maandag 2 september loopt er een timed-online veiling af van kunst, antiek, zilver, schilderijen, enz. in allerlei prijsklassen bij Veilinghuis Korendijk, dat een dependance is van het Zeeuws Veilinghuis in Middelburg. Eén van de kavels betreft een gouden prijspenning, die door mr. Hugo baron van Zuylen van Nyevelt (1781-1853) in 1850 namens de Hollandsche Maatschappij van Landbouw aan A. Kakebeeke Jzn. werd uitgereikt voor wintertarwe. Lees het verhaal hierbij hieronder en kijk voor de online catalogus om te zien wat er verder geveild wordt op https://korendijk.cloudcatalogus.nl/Home/Catalog#
Mr. Hugo baron van Zuylen van Nyevelt, heer van Nieuw-Beyerland en ‘s-Gravenambacht (1781-1853) was gehuwd met jonkvrouwe Cornelia Adriana Boreel (1796-1875). Baron Van Zuylen, een nakomeling in de vrouwelijke lijn van de bekende Hugo de Groot, was werkzaam in de diplomatieke dienst en werd uiteindelijk ambassadeur in Turkije. Nadien werd hij nog minister van Buitenlandse zaken, minister van Eeredienst en kamerheer i.b.d. van de Koningen Willem I, II en III. Zijn echtgenote was dame du palais van Koningin Sophie.
Het echtpaar kreeg één kind en op 5 december 1824 werd hun dochtertje geboren: Eleonora Margaretha Johanna Jacoba barones van Zuylen van Nyevelt. Na zijn benoeming in 1824 tot ambassadeur in Turkije reisde het echtpaar via Frankrijk naar de nieuwe post, maar onderweg werd hun dochtertje ziek en kwam te overlijden. In de krant kon men lezen: ‘Ons Kindje, ELEONORA MARGARETHA JOHANNA JACOBA, ruim zes maanden oud, werd ons op reis naar Constantinopel, heden door den dood ontrukt. H. Baron van ZUYLEN van NYEVELT. C.A. Barones van ZUYLEN van NYEVELT, Geboren BOREEL. Marseille den 20 Junij 1825.’
De gouden prijspenning wordt getaxeerd op 800-1000 euro. Veilingopbrengst: 1055 euro.
Afb. 2. Mr. Hugo baron van Zuylen van Nyevelt (1781-1853) en echtgenote jonkvrouwe Cornelia Adriana Boreel (1796-1875). Haar portret betreft een olieverfportret door een onbekende kunstenaar (part. coll. foto met dank aan het RKD/179759). Zijn portret betreft een ingekleurde physionotrace. Dit is een in 1785 uitgevonden Franse methode om met behulp van een soort pantograaf een portret en profil van iemand te maken (part. coll.)
Afb. 1. De Oranjezaal in het Stadhuis van Leeuwarden met de portretten ten voeten uit van de Friese Nassau’s.
Een weekend vol lezingen en meer…
Van vrijdagvond 11 oktober tot en met zondag 13 oktober 2024 vindt in het Leeuwarder historische stadhuis een internationale conferentie plaats over de geschiedenis van de Europese Vorstenhuizen/Koningshuizen.
De bijeenkomst is in de vorstelijke ambiance van de Oranjezaal. Het weekend start op vrijdagavond met een gezamenlijk diner in het Stadhouderlijk Hof met ‘royal entertainment’.
Op zaterdag en zondag staat een zevental lezingen op het programma die hieronder in willekeurige volgorde staan:
Susan Symons (Groot-Brittannië): Queen Victoria’s first visit to Germany
Ted Rosvall (Zweden): From Gustav Vasa to Carl XVI Gustaf
Mårten Hougström (Zweden): Back from Brazil – the Portuguese Royal family 1816-1910
Carolin Philipps (Duitsland): Fürstin Therese von Thurn und Taxis
Professor Dr Johan de Haan (Nederland): Stadhouderlijk Hof of Leeuwarden
Simone Lamain (Nederland): The present situation of the European Monarchies
Bearn Bilker (Nederland): The Silver Wedding Jubilee of Queen Juliana and Prince Bernhard in 1962
Er wordt ook een wandeling ondernomen naar de Waalse Kerk en naar de Grote en Jacobijnerkerk om kennis te maken met de rijke historie van de Friese (Oranje-)Nassaus. De orgels in de kerken zullen worden bespeeld door Peter van der Zwaag, organist van de Grote en Jacobijnerkerk.
Deelname aan deze unieke conferentie houdt in dat men geen (dag)delen kan bijwonen maar het hele programma dient te volgen. Dit i.v.m. de grote belangstelling. De conferentie zal worden bijgewoond door deelnemers uit heel Europa en ook uit de Verenigde Staten. De voertaal is om die reden Engels.
U kunt tegen een gereduceerd tarief een kamer boeken bij Hotel Stadhouderlijk Hof voor 123 euro voor een eenpersoonskamer of 133 euro voor een tweepersoonskamer (2 enkelbedden). Graag onder vermelding van A Royal Weekend.
De bijdrage voor de conferentie zelf bedraagt 125 euro. Voor dit bedrag hebt u een totaalprogramma met een exclusief diner en zeven boeiende lezingen en een excursie.
U kunt het bedrag overmaken naar het Banknummer van de Stichting Nassau en Friesland, o.v.v. A Royal Weekend.
Banknummer (IBAN): NL59 INGB 0656 0954 15 ten name van Stichting Nassau en Friesland te Leeuwarden.
Er is plek voor 70 deelnemers.
Opgave en informatie via NettyRoyal: aroyalweekend@nettyroyal.nl
Afb. 1. Op Ridderhofstad Hindersteyn treft u na iedere bocht en om iedere hoek weer mooie doorkijkjes.
Aanstaande zondag 1 september staan de poortdeuren van Ridderhofstad Hindersteyn in Langbroek open voor belangstellenden. De 700 jaar oude ridderhofstad is in het verleden eigendom geweest van adellijke families als Van Zuylen van Nijevelt en De Wijkerslooth de Weerdesteyn en is nu in het bezit van het geslacht Geytenbeek, dat het huis en de tuinen met veel zorg en liefde tot nieuwe bloei heeft gebracht. Er is volop de gelegenheid om te genieten van de moestuin met zijn monumentale kassen, bloementuin en fruitkooi. Het park met de kenmerkende slangenmuur, de doolhof én labyrint maken deel uit van het historische complex.
De open tuindag wordt sinds 1992 ieder jaar in juli georganiseerd. Op zondag 1 september zijn de tuinen geopend tussen 10.00 en 17.00 uur. De entree is € 9,50 per persoon inclusief koffie/thee/fris en (citroen)taart. Alleen PIN betaling mogelijk! De opbrengst van deze dag komt ten goede aan Stichting tot behoud Ridderhofstad Hindersteyn. Deze stichting levert een belangrijk aandeel in het onderhoud van tuin en moestuin, die onderhouden wordt door 35 vrijwilligers.
Honden zijn helaas niet toegestaan. De bijenkraam is aanwezig en er is o.a. verkoop van bloemboeketten, stekken en producten uit de moestuin. In de palmenruimte is het werk van enkele exposanten te zien met schilder- en beeldhouwkunst.
De open tuindag is dé gelegenheid bij uitstek om te dwalen door de mooie tuinen. Ook al bent u niet de enige bezoeker, toch zijn er vele plekjes om rustig te mijmeren en te staren over bv. een sappig weiland met wat koeien erin. U kunt ook gezellig zitten op één van de vele tuinbankjes in het park. Menig fotograaf komt op deze dag foto’s maken, want daar leent de tuin zich natuurlijk prima voor. Voor de gelegenheid is een aantal vrijwilligers aanwezig dat vragen kan beantwoorden en wordt er door hen een speciale rondleiding verzorgd door de tuinen.
Er heerst een gemoedelijke sfeer en u komt gemakkelijk in contact met andere tuinliefhebbers. Het gazon naast de Oranjerie is omgetoverd tot een gezellig terras waar het goed toeven is.
Let op: betaling alleen met PIN bij de poort. De entree en de koffie/thee/fris met taart worden in 1 transactie met u via een PIN betaling afgerekend.
Meer weten over Ridderhofstad Hindersteyn? Kijk dan op de website https://hindersteyn.nl
Afb. 2. Mooie doorkijkjes en gastvrije hoekjes, die uitnodigen om te gaan zitten en te genieten van de vers gebakken citroentaart met koffie, thee of fris.
Afb. 1. Koning Willem-Alexander werd vandaag in Veere welkom geheten als Markies van Veere en kreeg traditiegetrouw de vergulde zilveren beker van de eerste Markies van Veere voor een heildronk aangeboden. Screenshot met dank aan het Twitteraccount van het Koninklijk Huis.
Vandaag was Koning Willem-Alexander op bezoek in o.a. Veere. Bij dit eerste bezoek van hem als Koning aan Veere kreeg hij volgens de traditie de vergulde zilveren beker van Maximiliaan II van Bourgondië, Markies van Veere en Vlissingen aangeboden voor een heildronk. Hiermee werd hij bevestigd in zijn historische titel Markies van Veere. Lees meer over de geschiedenis van deze beker op: https://www.zeeuwseankers.nl/verhaal/beker-van-maximiliaan
Vanaf de 13e eeuw was Veere in het bezit van het roemrijke Zeeuwse adellijke geslacht Van Borsselen. Anna van Borsselen bracht in de 15e eeuw Veere door haar huwelijk met Filips van Bourgondië-Beveren in het bezit van zijn familie. Hij stamde uit een bastaardtak van de Hertogen van Bourgondië en was een kleinzoon van Filips III Hertog van Bourgondië, die met de naam Filips de Goede de geschiedenis is ingegaan. Hun kleinzoon Maximiliaan III van Bourgondië (1514-1558) werd Markies van Veere, dankzij Keizer Karel V in 1555, vanwege zijn verdiensten als admiraal en Stadhouder van Zeeland, Holland en Utrecht. Hij overleed kinderloos en vanwege de grote schuldenlast werd Veere uiteindelijk in 1567 verkocht aan Koning Filips II van Spanje. In 1582 volgde de verkoop aan Willem van Oranje en sindsdien is de titel Markies van Veere en Vlissingen vererfd op zijn nakomelingen.
Afb. 2. Het stadje Veere, met op de voorgrond de haven, in de avondzon. Het ranke torentje maakt deel uit van het stadhuis.
Na de inval van de Fransen in 1795 werd het bezit van Stadhouder Willem V als o.a. markies van Veere en Vlissingen in beslag genomen en werd het markiezaat opgeheven. Sindsdien behoort de titel Markies van Veere en Vlissingen tot de historische titels van de Oranjes en wordt deze niet meer gebruikt. Dit in tegenstelling tot de historische titel Graaf van Buren; Koning Willem-Alexander nam in 1986 deel aan de Elfstedentocht onder de schuilnaam W. A. van Buren. Wel is de traditie in Veere gebleven om ‘hun markies’ bij zijn eerste bezoek uit de vergulde zilveren beker van de eerste Markies van Veere en Vlissingen te laten drinken.
Markiezen binnen de Nederlandse adel: de afvallers
Koning Willem I verleende de titel markies aan leden van de families Arconati Visconti, Du Chasteler, Desandrouin, D’Ennetières, De Harchies, De Maillen, De Merode, Du Mont, Van der Noot, De Radiguès, Rodriguez d’Evora y Vega, De Trazegnies, De la Valette Chabriol, Van de Woestyne en D’Yve. Na de Belgische Opstand in 1830 kozen zij en hun nakomelingen voor de Belgische nationaliteit en gingen daarmee tot de Belgische adel behoren. De titel markies werd ook verleend aan leden van de families D’Auxy en Van Hoensbroeck, maar deze titels vervielen uiteindelijk.
De markies van Heusden: de laatste markies binnen de Nederlandse adel
Daarnaast verleende Koning Willem I in 1815 de titel markies van Heusden aan de Britse Richard Le Poer Trench, 2nd Earl (graaf) of Clancarty, enz. (1767-1837), vanwege zijn inzet voor de belangen van de Koning bij het begin van zijn koningschap. Zijn rechtstreekse nakomeling is Nicolas (‘Nick’) Power Richard Le Poer Trench, 9th Earl of Clancarty, 8th Viscount Dunlo, 8th Baron Kilconnel, 8th Viscount Clancarty, 8th Baron Trench en markies van Heusden. Hij behoort zowel tot de Britse als Nederlandse adel en is de 8e persoon in zijn familie die de titel markies van Heusden heeft.
De markies van Heusden werd geboren in Uxbridge op 1 mei 1952 en studeerde aan de Universiteit van Colorado in Denver en aan de Sheffield Universiteit. Hij was werkzaam als zelfstandig artiest, freelance schrijver en vertaler. In 1995 volgde hij zijn oom, de 8th Earl of Clancarty, enz., enz., en markies van Heusden op en nam hij zitting in het Britse Hogerhuis als erfelijke ‘Peer’. Na de Reform Act van 1999 verviel zijn erfelijk lidmaatschap van het Britse Hogerhuis en deed hij een poging om een gekozen ‘Peer’ in het Hogerhuis te worden, maar dit lukte niet. In 2010 deed hij een tweede poging en sindsdien zit hij als gekozen ‘Crossbench hereditary peer’ in het Hogerhuis. ‘Crossbench peers’ zijn niet gebonden aan een politieke partij.
Nick huwde in 2005 de journaliste Victoria Frances Lambert (1965) en samen hebben zij één dochter: jonkvrouwe Lady Rowena Elizabeth Joy Le Poer Trench (2005). Aangezien de titel markies alleen in de mannelijke lijn kan vererven, zal de titel markies van Heusden na het overlijden van Nick uitsterven.
Afb. 3. Nicholas Power Richard Le Poer Trench, 9th Earl of Clancarty, enz., enz., en markies van Heusden. By Roger Harris – https://members-api.parliament.uk/api/Members/3391/Portrait?cropType=ThreeFourGallery: https://members.parliament.uk/member/3391/portrait, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=86628343.
