Veilinghuis Peerdeman: het tafelzilver van de laatste jonkheer Van Borssele

Afb. 1. Het tafelzilver van de laatste jonkheer Van Borssele. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman in Utrecht/www.veilinghuispeerdeman.nl.

Afgelopen zondag werd op een veiling bij Veilinghuis Peerdeman in Utrecht (http://www.veilinghuispeerdeman.nl) tafelzilver geveild met het alliantiewapen Van Borssele-Van Brakell. Het betreft hier het echtpaar jonkheer Antoon Willem van Borssele, heer van Borssele (1829-1903) en echtgenote Françoise Stephanie barones van Brakell (1833-1902).

Afb. 2. Jonkheer Antoon Willem van Borssele, heer van Borssele (1829-1903). Foto RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis.

Jonkheer Van Borssele was de laatste mannelijke telg van zijn geslacht. Hij stamde uit een oud Zeeuws geslacht, waarvan de stamvader in de 15e eeuw schepen en burgemeester van Middelburg was. Door het bezit van Ter Hooghe in Koudekerke noemde de familie zich aanvankelijk Van der Hooghe, maar in de 16e eeuw werd de naam Van Borssele toegevoegd, op grond van een mogelijke afstamming van het roemrijke adellijke geslacht Van Borssele. In 1570 werd  een nakomeling vermeld onder de edelen van Zeeland en in 1814 volgde erkenning als edele van Zeeland en opname in de Nederlandse adel met het predikaat jonkheer.

Eeuwenlang waren nakomelingen grootgrondbezitters en bestuurders en ook deze laatste telg, jonkheer Antoon Willem, was bestuurder en in de jaren 1860-1896 burgemeester van Ede. Daarnaast was hij lid van de Provinciale Staten van Gelderland en van 1894-1897 lid van de Tweede Kamer. Vanaf 1883 was hij kamerheer i.b.d. van Koning Willem III en Koningin Wilhelmina.

In 1860 trad hij in Doorwerth in het huwelijk met Françoise Stephanie barones van Brakell. Zij groeide op het kasteel Doorwerth op, dat door haar ouders gekocht en gerestaureerd werd. Helaas bleef het huwelijk kinderloos. In de laatste jaren van hun leven leefden hij en zijn echtgenote op huis de Oorsprong in Oosterbeek.

In 1903 kwam jonkheer Antoon Willem van Borssele op 73-jarige leeftijd te overlijden ‘na een kortstondige ziekte’, nadat vier maanden daarvoor zijn echtgenote ‘na een gelukkige Echtvereeniging van ruim 42 jaren’ overleden was. Zijn bouw- en weilanden, dijken, het recht van de jacht, de visserij, het beplanten van wegen, enz. in de gemeente Borssele en Ovezand, met een waarde van 100.000 gulden, legateerde hij aan de burgerlijke gemeente Borssele, de hervormde gemeente en de diaconie aldaar.

Over zijn bijzetting in de grafkelder van de familie Van Brakell onder het kerkje van Heelsum, viel in de krant het volgende te lezen:

Begrafenis—Jhr. A. W. van Borssele. Gistermiddag had de plechtige uitvaart plaats van het stoffelijk overschot van den heer jhr. A. W. van Borssele, in leven lid van de Provinciale Staten van Gelderland, oud-burgemeester van Ede, oud-lid der Tweede Kamer. Bij den geopenden grafkelder, der familie Van Brakell, te Doorwerth, waar het stoffelijk omhulsel werd bijgezet, waren tegenwoordig de gemeentebesturen van Renkum, van Ede en van Doorwerth, benevens de kerkeraad. Gesproken werd achtereenvolgens door ds. Nijhuis, van Renkum, en den predikant der heerlijkheid van Borssele, die beiden den overledene in zijn werkzaam en nuttig leven herdachten. Nog werd het woord gevoerd door den heer F. S. Op ten Noort, burgemeester van Ede, die namens de ingezetenen dier gemeente een laatste hulde bracht voor het vele dat de overledene als hoofd dier gemeente heeft gedaan. De heer baron Van Brakell Doorwerth, zwager van den overledene, dankte voor de bewijzen van belangstelling.
Bron: Algemeen Handelsblad 21 maart 1903.

Afb. 3. Op iedere vork en lepel is het alliantiewapen Van Borssele-Van Brakell aangebracht. Foto met hartelijke dank aan Veilinghuis Peerdeman in Utrecht/www.veilinghuispeerdeman.nl.